اعتراض دولت موقت در مورد وضعیت قرارداد تسلیحاتی

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از:

متفرقه

به:

1358-07-26- 1979-10-18

متن سند

آقای وزیر عزیز

سند شماره (81)

شماره عطف: 79/10028-1

تاریخ: 18 اکتبر 1979 - 26 مهر 1358

سازمان کمک به امنیت دفاعی - واشنگتن

جناب آقای ابراهیم یزدی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران

تهران - ایران

آقای وزیر عزیز

در جریان ملاقات ما در 4 اکتبر 1979 بحثهای قابل ملاحظه ای درباره به دست آوردن 4 کشتی از نوع 993 - CG که ابتدا برای ایران از سوی نیروی دریایی آمریکا سفارش داده شده بود، روی داد. این نامه اطلاعات تفصیلی بیشتری در پشتیبانی از اعتقاد صمیمانه ما در مورد نحوه معامله ای که صورت گرفته است از جمله قیمت گذاری آنها و اینکه این معامله به بهترین منافع دو حکومت ما کمک کرده است، فراهم می کند. من امیدوارم که شما موافقت خواهید کرد که شکل این معامله به طور عمده ای تحت تأثیر ضروریات عملی و سیاسی بود که هر دو دولت ما با آن مواجه بودند.

بخش اجرائی حکومت ایالات متحده این تصمیم را در اواخر فوریه 1979 گرفت تا از کنگره تقاضا کند تا به دست آوردن دو کشتی 993 - CG را که ایران طبق یادداشت تفاهم مورخه سوم فوریه فسخ کرده بود، تصویب کند. در آن زمان ایران تمایل خود را درباره ادامه یا فسخ دو کشتی باقی مانده، هنوز ابراز نداشته بود. در تنخواه گردان ایران برای تأمین مالی اجرای قرارداد تا انتهای آن، پول کافی حتی برای دو کشتی وجود نداشت. پرداختهایی از تنخواه گردان ایران به مبلغ 580 میلیون دلار از مبلغ یک میلیارد و 600 میلیون دلار که برای برنامه کشتیها بود، به عمل آمده بود. مخارج پیش بینی شده برای پایان دادن به قرارداد روز 3 فوریه مبلغ 207 میلیون دلار بود، بنابراین اگر قرارداد خاتمه یافته تلقی می شد، ایران خسارتی به مبلغ 787 میلیون دلار متحمل می شد. به دست آوردن این کشتیها از سوی نیروی دریایی ایالات متحده این امکان را فراهم کرده است تا به میزان قابل ملاحظه ای هزینه ایران را به مناسبت این برنامه به میزان قابل ملاحظه ای کمتر از سطح خاتمه دادن کامل به این برنامه کاهش دهد. هزینه نهایی برنامه که بایستی به عهده ایران باشد شامل فسخ سفارش اولیه برای کشتیهای پنجم و ششم و نیز تهیه برنامه برای مرکز برنامه ریزی و مطالعات ویژه و اسناد و مشخصات و مخارج سرویسهای اداری برای ایران و آموزش خدمه خواهد بود. این هزینه ها سالها قبل از اینکه حکومت ایران سفارش را برای کشتی چهارم فسخ کرده بود، به عمل آمده است.

ص: 329

همان طوری که من در جریان ملاقات اخیر خودمان توضیح دادم اگر موجودی تنخواه گردان ایران به صفر کاهش یافته است ایالات متحده راه دیگری جز پایان دادن به همه قراردادهایی که از جانب حکومت ایران به عمل آمده است، از جمله قرارداد مربوط به کشتیها، نخواهد داشت. راستش را بگویم در فوریه و مارس 1979 هیچ گونه نشانه ای از اینکه ایران قادر است بلافاصله پرداختهایی به تنخواه گردانهای خود بنماید، در دست نبود. این موضوع هنگامی که ایران خود را در پرداخت برای 267 میلیون دلار که صورت حسابهای آنها در ماه مه 1979 بابت لوازم نظامی ارائه شده بود ناتوان یافت، آشکار شد. بنابراین دریافت سهم ایران در مورد این کشتیها تنها طریقه واقعگرایانه جهت قابل پرداخت نگهداشتن تنخواه گردان جهت آینده نزدیک بود. باقیمانده تنخواه گردان هنگامی که پرداخت اولیه 490 میلیون دلار نیروی دریایی آمریکا جهت کشتی ها در اواخر ژوئیه واریز شده تنها 4/56 میلیون دلار بود.

ما قبول داریم که قیمتی را که نیروی دریایی برای به دست آوردن کشتیها پرداخت کرد تورم را در بر نداشت. مع ذالک شعبه اجرائی حتی نکوشید کشتیها را به قیمت ارزش دلار در سال 1979 به دست آورد زیرا در چنین صورتی امیدی برای به دست آوردن نظر مساعد کنگره وجود نمی داشت. در اوایل سال نیروی دریایی ایالات متحده تقاضایی برای بودجه تکمیلی جهت دریافت یک کشتی از نوع 993- CGبه قیمت برآورده شده 543 میلیون دلار تسلیم کرده بود. کنگره آمریکا درباره این تقاضا اقدامی به عمل نیاورد و کاملاً روشن بود که کنگره قصد دارد هر گونه خریدی را به قیمت بالاتر رد کند. بدین ترتیب قیمتی که کشتیهای ایران بر اساس آن به دست می آمد یک عامل عمده را در تصمیم ما به کوشش برای به دست آوردن آنها تشکیل می داد.

در تقاضای کنگره برای کسب پروانه و پولهای مربوطه برای خرید چهار کشتی از نوع 993- CGقوه مجریه این موضوع را روشن ساخت که دلیل اولیه جهت اقدام برای کسب این کشتیها بهبود دادن وضع نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا بود. معذالک اعضای کنگره و رسانه های خبری به کرات این مسئله را پیش کشیدند که آیا ایران از فروش مجدد این کشتیها سود نخواهد برد و آیا ما علاقه مند به «نجات» ایران یا بهبود دادن مواضع زمانی خود هستیم یا خیر؟ ما بارها و بارها توضیح دادیم که سیاست ما درباره فروش مجدد اقلامی که قبلاً از سوی ایران سفارش شده است این است که اطمینان حاصل کنیم که ایران در مورد کالاهایی که ممکن است به وسیله مشتریان دیگر مورد استفاده قرار گیرد نه از این بابت سود ببرد و نه متحمل زیان شود. بر اینکه شما از موضع اصلی ما نسبت به فروش مجدد و قیمت گذاری درک بهتری داشته باشید من قسمتی از اظهاراتی را که در کنگره بیان شده است، در میان می گذارم. از صفحه 377 تا پایان صفحه 469 بخش 4 جریانات مربوط به وضع نظامی به نحو صریح منحصرا مربوط به کسب 993-CG با این مطلب سروکار دارد. از صفحه 411 تا صفحه 448 بخش دوم جلسه رسیدگی به تهیه احتمالی اقلام دیگر که به وسیله ایران سفارش داده شده است مربوط می شود. در گفت و شنود گنجانده در این جلسات، همچنین گفته شده است که توجیه به دست آوردن کشتی هزینه مؤثر بودن آن است. با توجه به انتقادهای کنگره از خرید کشتی 993-CG من معتقدم که تعیین قیمت هزینه های کنونی برای ایران درباره مصالحی که نیروی دریایی ایالات متحده دریافت می کند از رأی احتمالی مساعد مجلس سنا و مجلس نمایندگان انتقاد می کند. کنگره ما این مسئله را به تفصیل بررسی کرده است و اکثریت قاطع اعضای آن معتقدند که این سیاست نسبت به هر دو طرف مساعد است و بنابراین از هرگونه کوششی که برای تغییر آن به عمل آید

ص: 330

شدیدا انتقاد خواهد کرد.

من قبول دارم که حکومت ایالات متحده متعهد است که اقدامات متعددی را که در جریان آن دوران پرتلاطم برای تأمین قابلیت پرداخت مداوم تنخواه گردان ایران به عمل آمده است توضیح دهد و بدین ترتیب وسایل قانونی را درباره ادامه برنامه فروشهای خارجی نظامی شما در سطحی که به نحو متقابل انتخاب شده است فراهم کند. اگر تنخواه گردان غیر قابل پرداخت باشد آن گاه نه تنها موانع سیاسی بلکه موانع حقوقی نیز در ارتباط با از سرگیری مناسبات سودمند متقابل عرضه کالاهای نظامی ایجاد خواهد کرد. ما توانسته ایم این موانع حقوقی را از پیش پا برداریم. ما همچنان به فراهم کردن اطلاعات از این نوع که بتواند پاسخگو درباره مسائل گذشته باشد ادامه می دهیم ولی ما امیدواریم که قسمت اعظم انرژی متقابل ما صرف پرورش روابط جدید عرضه کالاهای نظامی در پاسخ نیاز کم و تمایلات ایران باشند.

ارادتمند ارنست گریوز سپهبد ایالات متحد آمریکا مدیر مؤسسه کمک به امنیت دفاعی

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 4 - کتاب 4 - صفحه 328