سند شماره 70

وضعیت بلوچ ها در پاکستان

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از:

محرمانه

به:

1358-07-07- 1979-09-29

متن سند

سند شماره (70)

تاریخ: 7 مهرماه 1358- 29 سپتامبر 79

کراچی، پاکستان صورت مذاکرات سرکنسولگری آمریکا

خیلی محرمانه

مکان: دفتر اقبال در کویته

شرکت کنندگان: فیض اقبال، سردبیر بلوچستان تایمز. جان اس. بریمز، مقام سیاسی / اقتصادی، کراچی

موضوع: بوقلمون صفت؛ پس از سقوط تره کی، بلوچها نفسی به راحتی می کشند. تغییر در ایران توافق مری (MARRI) با حکومت نظامی پاکستان؟، بیگم بوتو در بورخه (لباس سنتی زنان پاکستان - م) تلاش برای جلب وفاداری هیئتهای محلی منتخب، ارجحیتهای ضیاء؛ بوروکراتها- نقاط ضعف ضیاء

نسخه های ارسالی برای: اسلام آباد (2)، لاهور، پیشاور، کابل، تهران.

بوقلمون صفت فیض اقبال طوری رفتار می کند که گویا همه را می شناسد و به طرز صمیمانه لیکن توطئه گرانه ای نظریات خود را در تطابق با نظریات افراد مورد اعتمادش بیان می کند و مهم نیست که این افراد چه کسانی باشند، به هرحال او نظریات آنها را در برابر نظریات تمام دیگر افرادی که می شناسد، مطرح می کند. اگر او در برابر افرادی که با آنها اختلاف نظر و سلیقه دارد قرار گیرد، آن چنان در برابر آنها تعظیم می کند که گویی

ص: 461

فاقد ستون فقرات است. خلاصه اینکه او فردی چاپلوس، به طرز نامطلوب و غریبی چرب زبان است. با این وصف فردی دوست داشتنی است و با وجود اینکه بعضی از حرفهایش خیالی به نظر می رسد، ولی منبع اطلاعاتی خوبی است.

بلوچها پس از سقوط ترکی نفس راحتی می کشند، تغییر در ایران...

فیض گفت پس از سقوط نورمحمد تره کی در افغانستان و به این علت که کودتا پایگاه انقلاب خلق را متزلزل کرده است، اوضاع کنونی کویته بسیار آرام شده است. فیض به عنوان منبع اطلاعاتی خود از قول یکی از سرهنگهای ارتش افغان گفت که سقوط تره کی سبب به وجود آمدن تفرقه در ارتش شده است.

فیض به زور تأیید آنچه که دیگران به من گفته بودند اظهار داشت که پس از رویدادهای 23 شهریور ماه در کابل طرز فکر و طرز برخورد بلوچهای کمونیست نیز تغییر کرده است. به طور مثال، وی گفت که رئیس حزب ملی پاکستان یعنی غوث بکس بیزنجو، دیگر کورکورانه به توجیه اقدامات جمهوری دموکراتیک افغانستان نمی پردازد. گویا تمام امیدهای بیزنجو در مورد آینده در دریایی نامتلاطم محو و نابود شده اند.

فیض گفت بلوچها از به ضعف کشیده شدن افغانستان بسیار خوشحال هستند. حامیان پتان نیز بنا به گزارشات رسیده از اقدامات امین که نوعی بی احترامی غیرقابل بخشش در برابر یک رهبر بزرگ است، بسیار عصبانی شده اند.

رویدادهای بلوچستان ایران نیز بد نبوده است. می گویند بلوچها از طریق جبهه دموکراتیک بلوچها با آیت اللّه خمینی قراردادی بسته اند، تا استان بلوچستان ایران از مقداری خودمختاری بهره مند باشد. فیض گفت در شش ماهه گذشته در بلوچستان حتی یک رویداد به وقوع نپیوسته است. تمام عو امل ساواک از این استان خارج شده اند. بلوچها موقعیتهای مهمی را اشغال کرده اند. همه این اقدامات سبب آرام شدن مرز بلوچی ایران و پاکستان و آرامتر شدن رهبریت بلوچها شده است.

عدم موفقیت شوروی در ایجاد ناآرامی در بلوچستان ایران و در واقع حمله ضربتی علیه بلوچهای متمایل به کمونیسم سبب شده است که بسیاری به این سوی مرز پاکستان بگریزند. یکی از افراد تازه از راه رسیده شاعر بلوچ جمعه خان است که حامی نهضت بلوچستان آزاد می باشد.

در همین حال، مهاجرت و فرار عظیم پناهندگان افغانی ادامه دارد. از تاریخ 24 شهریور تنها 000/ 25 نفر با استفاده از جیپ، واگنهای تراکتور و یا پیاده وارد بلوچستان شده اند. بسیاری از آنها از ترس امین، و بسیاری دیگر به خاطر فرا رسیدن زمستان پا به فرار گذاشته اند.

توافق مری و حکومت نظامی پاکستان؟ فیض گفت که رئیس جمهور ضیاء اعتبار و شهرت خود را از دست داده و علت آن نیز اصلاح مکرر قوانین و مقررات انتخاباتی و بدبینی آشکار وی در رابطه با سیاست است.

فیض در تاریخ 4 مهرماه به منظور صرف قهوه بعد از شام با ضیاء ملاقات کرده بود. ضیاء از فیض خواسته بود که در مورد اوضاع بلوچستان و به خصوص طرز تفکر و برخورد بیزنجو و خیر بکس مری ارزیابیهای خود را به وی ارائه دهد.

فیض به من گفت که به نظر وی ضیاء با مری به توافق رسیده است. وی مدعی است که نزدیکترین

ص: 462

دوست ضیاء، یعنی رحیم الدین استاندار بلوچستان در رابطه با مری نقش سرکوبگرانه ای دارد و قبل از استقلال نیز هردوی آنها با تجزیه و جدایی بلوچستان مخالفت می ورزیدند. فیض خاطرنشان ساخت که مری حدود یک هفته قبل پس از دریافت اجازه خروج از پاکستان از طرف حکومت نظامی به لندن رفته است، و نماینده او یاشر محمد مری («ژنرال شروف» که اصطلاحا به چه گوارای پاکستان معروف است) نیز منتظر کسب اجازه خروج از کشور می باشد. خروج آنها از کشور مصادف با برگزار شدن انتخابات خواهد بود. ظاهر امر این است که مری ها با حکومت نظامی پاکستان معامله کرده اند. فیض گفت که در حال حاضر قبیله مری در وضع خوبی به سر می برد. فیض گفت که یکی دیگر از نشانه های این فرضیه این است که بین خیر بکس مری و از طرف دیگر بین بیزنجو و عطاءاللّه منگال عضو حزب ملی پاکستان جدایی افتاده است.

فیض معتقد است که مری هیچ گاه به بیزنجو اعتقاد نداشته است، چون همیشه او را یک فرد عامی به حساب می آورده است.

بیگم بوتو در بورخه...، تلاش برای جلب وفاداری...

فیض پرسید که آیا خبر دارم که بیگم بوتو جهت شرکت در کمیته اجرایی مرکزی حزب خلق پاکستان در اواخر اوت به طور ناشناس به کویته آمده است؟ او با پوشیدن لباس بورخه و با هواپیما وارد آنجا شده بود. همان روز عصر وی با عدم موفقیت در ملاقات خود با خیر بکس مری از وی خواسته بود که در بلوچستان شورشی را به راه اندازد. (من این مطلب را به عنوان شایعه با استاندار اسبق اکبرخان بوگتی در میان گذاشتم، او اظهار داشت که شایعه بسیار مضحکی است. وی گفت دبیر کل حزب خلق پاکستان فرخ لاقاری با مری ملاقات کرده بود. بوگتی گفت مری یک هفته قبل به لندن نرفته است و در تأیید این مطلب گفت که در تاریخ 9 مهرماه شام را با مری صرف کرده بود.) تلاش برای جلب وفاداری هیئتهای محلی منتخب فیض با اشاره به انتخابات محلی گفت که در این انتخابات تقلب شده است، ولی این کار توسط ارتش صورت نگرفته است.

وی گفت بوروکراتها و سردمداران صندوقهای رأی با احزاب سیاسی و یک یک کاندیداها دست به دست داده بودند تا نتیجه دلخواه را به دست آورند.

به عقیده فیض حزب خلق پاکستان تنها 10 تا 15 درصد کرسیهای بلوچستان را به خود اختصاص داده است، در حالی که تعداد کرسیهای انتخاباتی ربوده شده در سند به 60 تا 70 درصد و در پنجاب به 45 درصد می رسد. علیرغم پیروزیهای چشمگیر حزب خلق پاکستان در اکثر نقاط، این حزب نخواهد توانست به افرادی که تحت حمایتش کرسیها را ربوده اند، متکی باشد. تمام افراد تحت الحمایه حزب خلق پاکستان جوان هستند. آنها تحت حمایت خانواده بوتو به قدرت رسیده اند، لیکن از طریق ضیاء آن را حفظ خواهند کرد.

ضیاء امیدوار است که با تفویض قدرت آنها را به خود مشغول دارد. ولی اگر انتخابات عمومی برگزار نشود طرح ضیاء بسیار مؤثر واقع خواهد شد، چون قدرت مجالس ملی و ایالتی از هیئتهای محلی سرچشمه می گیرد.

ارجحیتهای ضیاء، بوروکراتها - نقاط ضعف ضیاء، انتخابات سال 1979

ص: 463

فیض با استنباط از گفتگوهایشان اظهار داشت که ضیاء از طریق استقلال، اتحادیه مسلمان پاکستان و جماعت اسلامی طرفداری می کند. ضیاء به وی گفته است که برای اصغرخان احترام زیادی قائل است.

علاوه بر این، ضیاء از پیر پاگارا و قیوم خان نیز به خوبی یاد کرده است.

ضیاء به طور کاملاً محرمانه نظریات خود را با فیض در میان گذاشته است. رئیس جمهور با مبالغه گفته بود که وی راههای زیادی در پیش رو دارد که یکی از آنها این است که در صورت ضعف احزاب در حکومت، خواهد توانست انتخابات را ملغی اعلام کند.

بوروکراتها - نقاط ضعف ضیاء؟

فیض معتقد است که بوروکراسی ممکن است ضیاء را تنها بگذارد. وی قبلاً نیز به کمک بوروکراتها به حزب خلق پاکستان در برگزاری انتخابات محلی اشاره کرده بود. وی گفت که ضیاء با متحد شدن با بوروکراتها و تحریک آنها از طریق انتصاب نظامیان به شغلها و موقعیتهای غیرنظامی، خود را در معرض خطر قرار می دهد. فیض گفت به عنوان مثال حدود 32 سرتیپ ارتشی به عنوان کمیسیونر در پاکستان عمل می کنند. از 11 کمیسیونر موجود در بلوچستان شش نفر آنها سرتیپ هستند.

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 46 - کتاب 46 - صفحه 461