Post
30857
از: استمپل و هاس
محرمانه
به: وزارت امور خارجه آمريكا، واشنگتن دي. سي.
1356-11-23- 1978-02-12
متن سند
سند شماره 6
محرمانه
12 فوریه 1978- 23 بهمن 1356
از: جان استمپل
به: وزارت امور خارجه آمریکا، واشنگتن دی. سی.
حاضران: جان استمپلکنث ای. هاس، مسئول بخش سیاسی سفارت آمریکا تورج ناصری، استاد دانشکده فنی آریامهر
تاریخ و مکان: 12 فوریه 1978 - رستوران تیفانی
موضوع: تظاهرات دانشجویان، تحولات ایران، ناآرامی در طبقه متوسط جامعه
شرح حال:
استاد ناصری شخصی بسیار صریح اللهجه و استاد مهندسی سازه در دانشکده فنی آریامهر است. او که متأهل است و یک فرزند دارد از خانواده ی ناصری های اصفهان است (هیچ نسبتی با رئیس ساواک ندارد). خانواده ی او روابط نزدیکی با مقامات مملکتی دارد و شخصاً با چنان اطمینانی در مورد برخی مسایل مربوط به دربار و دولت صحبت می کند که گویی اطلاعات خود را از منبع بسیار موثقی به دست آورده است. دکتر احمد مینایی، دبیر کل RCD، یکی از بستگان نزدیک آقای ناصری است. ناصری شخصی است که درباره مسایل اجتماعی و جایگاه خود در جامعه بسیار می اندیشد. او هشت سال در انگلستان تحصیل کرده و مدرک دکترای مهندسی عمران دارد. برادرش که هم اینک در آمریکا تحصیل می کند از دوستان صمیمی کارمند سابق سفارت، متیو وارد است.
حقوق بشر و ناراضیان:
ناصری گفت که دانشجویان از سیاست دولت ایران برای گشایش فضای سیاسی و اجازه برپایی تظاهرات برای ابراز و تحمیل عقاید سیاسی خود سود جسته اند. او با بسیاری از همکاران دانشگاهی اش که معتقدند دانشجویان به حق از مسایل آموزشی و اداری شکایت دارند، مخالف است و می گوید هر چند مشکلات آموزشی و اداری را نباید کتمان کرد ولی تظاهراتی که ظرف شش ماه گذشته در دانشکده فنی آریامهر صورت گرفته است تقریباً به کلی به مسایل سیاسی مربوط بوده- یعنی آزادی سخن و تمایل به داشتن فعالیت های سیاسی بیشتر. ناصری شاهد بسیاری از تظاهرات دانشجویان در دانشکده فنی آریامهر در سال جاری بوده و معتقد است که پلیس در برخورد با تظاهرکنندگان خویشتنداری بیشتری نسبت به سال گذشته از خود نشان می دهد هر چند فعالیت های سال جاری بیشتر از سال گذشته بوده است. هنوز هم پلیس برای آرام کردن وضعیت به داخل دانشگاه می ریزد ولی معمولاً تا زمانی که تحریکی انجام نشود وارد عمل نمی شود و کلاً با خشونت کمتری با دانشجویان برخورد می کند. دانشکده فعلاً به خاطر فصل برگزاری امتحانات، که دارد به پایان می رسد، آرام است.
ناصری گفت که دانشکده فنی آریامهر از همان اول رهبری تظاهرات دانشجویی را به دست داشت. سالهاست که بهترین دانش آموزان ایرانی رشته مهندسی را انتخاب می کنند، و اکثر آنها حتی خیلی بیشتر از دانشجویان رشته علوم اجتماعی در دانشگاههای دیگر ایران مطالب سیاسی می خوانند. او با خنده می گوید شاید دانشجویان باهوش ایرانی از خواندن مطالب ریاضی درس های مهندسی حوصله شان سر رفته است و دنبال راه دیگری می گردند تا در اوقات فراغتشان ابراز وجود کنند. او می گوید که رشته های مهندسی دانش آموزان بسیار باهوش را به خوب جذب کرده است، زیرا راه پیشرفت آنها در این رشته ها بازتر است.
ناصری از سیاست های حقوق بشر رییس جمهور کارتر حمایت کرد و گفت که هر چند بسیاری از همکارانش از ملایم تر شدن لحن دولت کارتر قدری سرخورده شده اند ولی به نظر او این کار برای گذاشتن تأثیر سیاسی بیشتر ضروری است. ناصری معتقد بود که سیاست حقوق بشر آمریکا تا بحال خیلی خوب بوده است- یعنی آوردن فشار ولی نه به اندازه ای که ایجاد واکنش کند. (توضیح: ناصری در مقام یک استاد دانشگاه نظرات بسیار پخته تری درباره مسئله کمونیسم در ایران نسبت به دیگر استادانی داشت که تا به حال استمپل با آنها صحبت کرده است.)
پیشرفت و توسعه در ایران:
ناصری معتقد بود که پیشرفت و توسعه در ایران با چنان شتابی رخ داده است که طبقه متوسط و مدرنیست های نوظهور دارند حس هویت ملی خود را از دست می دهند. او گفت که حرص ثروت اندوزی به ارزش اصلی جامعه تبدیل شده که نگرانی از آینده مملکت نیز با آن همراه است. از نظر او پدیده ای که شماری از مسئولان سرویس خارجی آمریکا خاطرنشان کرده اند کاملاً درست است: ایرانی های موفق به دنبال یک راه فرار هستند- یعنی گرین کارت آمریکا- تا در صورت وخیم شدن اوضاع، بتوانند از کشور بگریزند. ناصری گفت که بسیاری از دوستانش به او توصیه کرده اند که تدریس در دانشگاه را رها کند و به دنبال «پول» باشد. او افزود که بسیاری، اگر نگوییم اکثر، استادان دانشگاه فقط تماس خود را با دانشگاه حفظ کرده اند تا بتوانند بهتر به سایر فعالیت های سود آور خود مشغول شوند.
ناصری برای روشن کردن آنچه ضعف اصلی پیشرفت جاری در ایران می داند، صحبت هایی را که اخیراً با یک استاد مدعو چینی داشت برایمان بازگو کرد. استاد چینی به ناصری گفته بود که ایران ترجیح می دهد ماشین آلات را از خارج کشور وارد کند زیرا این ماشین آلات بازده بیشتری دارند، ولی در چین ارجحیت به ساختن ماشین آلات در داخل کشور داده می شود حتی اگر 20 درصد بازده داشته باشند. استاد چینی گفته بود که چین می تواند ظرف پنج سال ماشین هایی بسازد که بین 80 تا 90 درصد بازدهی دارند ولی ایران هنوز به تکنولوژی خارجی وابسته خواهد بود. ناصری معتقد بود که ایران پیشرفت و توسعه ی اقتصادی سریع را به پرورش توانایی ها در داخل ترجیح می دهد. او گفت که چنین تصمیماتی را عده اندکی اتخاذ می کنند، و این مسایل در درون «یک نظام سیاسی یا غیر آن» بحث نمی شود. او بدون ذکر نام شرکت ها، گفت که چند شرکت عمرانی ایرانی هستند که مدیرانشان از مهندسی چیزی نمی دانند. یک چنین چیزی در کشورهای توسعه یافته امکان ندارد. مهندسان ایرانی که دست به تأسیس شرکت های عمرانی می زنند نمی توانند قراردادی به دست آورند، بلکه در ایران چیزی که مهم است، پارتی بازی است، و توانایی های فنی در درجه دوم اهمیت قرار می گیرد. شرکت های عمرانی در ایران صرفاً نقش پیمانکار شرکت های عمرانی غیر ایرانی را ایفا می کنند. بعد از 15 سال سابقه ی سدسازی، هر کسی فکر می کند که ایران باید صادرکننده تکنولوژی سدسازی و توانایی های عمرانی به کشورهای دیگر باشد، ولی هنوز شرکت های ایرانی متکی به مهندسان خارجی هستند.
او بزرگترین مشکل ایران را اینگونه خلاصه کرد: در ایران، تکنسین های باکفایت مورد اعتماد نیستند، و آنهایی هم که مورد اعتمادند کفایت ندارند. تا وقتی مملکت پول دارد شاید هیچ مشکلی پیش نیاید، ولی وقتی پول تمام شد چه باید کرد؟
نگرانی طبقه متوسط جامعه:
سیاست های توسعه که در بالا ذکر شد به همراه افزایش نفوذ مذهب و خصومت با رژیم بخش عظیمی از طبقه متوسط جامعه را به شدت نگران ساخته است. بسیاری از آنها، هر چند بروز نمی دهند، ولی احساس می کنند که شورش های قم و ابراز احساسات مذهبی در سرتاسر کشور به معنای این است که جناح راست مرتجع نهایتاً قدرت را در مملکت به دست خواهد گرفت، که نتیجه ی آن یا به راه افتادن حمام خون برای طبقه متوسط (مانند عراق 1958) و یا از بین رفتن فرصت های اقتصادی خواهد بود. تعدادی از دوستان ناصری می گویند از آنجا که مردم به دلیل بی حجاب بودن همسرانشان در خیابان به آنها ایراد گرفته اند، مطمئن شده اند که آخر و عاقبتِ کشور همین خواهد شد. البته این مسئله ی بسیار مهمی نیست، ولی این احساس را تقویت می کند که قرن هشتم [صدر اسلام] چندان دور نیست- مملکت دارد به عقب بر می گردد.
استمپل و هاس
زمان یافت نشد!
اتفاق و وقایعی یافت نشد!
تجهیزات یافت نشد!
سایر کلمات یافت نشد!