سند شماره 30

تحلیل رابطه نفتی عربستان و آمریکا

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: وزارت امور خارجه - واشنگتن، دی - سی

محرمانه

به: هیئت نمایندگی آمریکا در سینا

1358-04-05- 1979-06-26

متن سند

خلاصه اطلاعاتی شماره 839

سند شماره (30)(1)

تاریخ: 26 ژوئن 1979 - 5 تیر 1358

طبقه بندی: خیلی محرمانه

از: وزارت امور خارجه - واشنگتن، دی - سی

به: هیئت نمایندگی آمریکا در سینا

موضوع: خلاصه اطلاعاتی شماره 839، 25 ژوئن 1979 برابر با 4 تیر 58

(پاراگرافهای 1 تا 7 خیلی محرمانه)

1- ایالات متحده و عربستان سعودی: نفت آبها را آلوده می کند: جلسات اوپک مانند اجلاسیه سران کشورهای عربی به مشکلات مناسبات ایالات متحده و عربستان سعودی کمک کرده اند. عربستان سعودی به ایالات متحده اطمینان داده است که آنها خواهند کوشید افزایش قیمت نفت را در حداقل نگه دارند. کنفرانس اوپک در هفته جاری به نظر می رسد که یک عامل تحریک کننده بیشتری باشد.

2- در جلسات بغداد ما امیدوار بودیم عربستان سعودی مواضعی را اتخاذ کند که در طرز تفکر آن ها با منافع شان به عنوان یک کشور مسلمان عرب که درباره بیت المقدس و آرمانهای فلسطینیها علاقمندی نشان می دهد، تضاد اساسی داشته باشد.

3- در اوپک ما مایلیم که عربستان سعودی مواضعی را اتخاذ کند که به عقیده بیشتر سعودیها با منافع اقتصادی و سیاسی آنها مخالف است.

(الف) بعضی از جوانان سعودی و بعضی از تکنوکراتها و بعضی از اعضاء خاندان حاکم می خواهند تولید نفت را حفظ کنند و برای تأمین یک رشد با ثبات و دراز مدت قیمت نفت را به حداکثر برسانند.

(ب) سعودیها نمی خواهند در مخالفت با همتاهای خود در اوپک تنها باشند هر چند آنها علنا درباره تعیین قیمت دوگانه نفت اظهار نظر کرده اند. شاید این نظر یک برگ برای چانه زدن با کشورهایی باشد که می خواهند افزایش مادی در قیمت نفت داشته باشند.

(ج) کشورهای دیگر عرب (و بسیاری از سعودیها) معتقدند که کوششهای عربستان سعودی برای سازش با ایالات متحده درباره قیمت و تولید، یک نوع تسلیم در برابر نفوذ ایالات متحده است.

در جهان عرب بسیاری چنین استدلال می کنند که زمان حال دقیقا زمانی است که مناسبات، حالت معکوس به خود بگیرد و عربستان سعودی را به تحت فشار قرار دادن ایالات متحده متقاعد کنند.

صف بندیهای طولانی ما جهت بنزین و داستانهای مربوط به سوخت گرانتر و کمیابتر برای حرارت در این زمستان همزمان است با دعوا در اسرائیل درباره سیاست مربوط به امکان و ادامه اقدامات نظامی اسرائیل.

آنها می گویند اکنون زمان آن فرا رسیده است تا ایالات متحده را که سرپرست عمده اسرائیل است به اخذ امتیازاتی از حکومت بگین وادار کنند.

4- ولی سعودیها چندان علاقه ای برای رویارویی ندارند و بار دیگر به نظر می آید، که چه در ملاءعام و چه در اظهار نظرهای خصوصی در پی یک سازش به سبک عربستان سعودی باشند (به طوری که برای حداکثر مردم، حداقل ناخرسندی را ایجاد کنند).

5 - در واقع درباره اینکه عربستان سعودی بتواند اکنون مانند گذشته اوپک را تحت نفوذ خویش درآورد شک و تردید بسیاری دارد. الحاق عربستان به قیمت 55/14 دلار برای هر بشکه نفت به اضافه یک سور شارژ مختصر، سایر کشورهای عضو اوپک را نتوانسته است، از بالا بردن قیمتهای نفت خود منع

ص: 390

1- توضیح مترجم: تعدادی از پاراگرافهای سند مذکور اخبار متفرقه و بدون طبقه بندی می باشند که ترجمه نشدند.

کند. پیش بینی هایی که اکنون می شود درباره قیمتهای جدید در حدود 18 تا 21 دلار برای هر بشکه است.

هر چند سعودیها خاطرنشان می سازند که قصد دارند درباره قیمتهای معتدل کوشش کنند، ولی ممکن است خود را تسلیم اینگونه افزایش قیمتها کرده باشند.

6- اخیرا سعودیها درباره افزایش احتمالی میزان تولید به سطح 000/500 تا یک میلیون بشکه در روز صحبتهایی کرده اند. سعودیها ممکن است این امر را به عنوان یک تدبیر موقتی برای مقاصد زیر تلقی کنند:

(الف) کاهش تقاضا و برقراری نظم بیشتر در بازار (ب) کاهش دادن قیمتهای فروش در بازارهای نقد و آزاد.

(ج) ایجاد سازش سیاسی مهمی در برابر ایالات متحده برای خنثی کردن انتقاد مطبوعات و کنگره آمریکا از اقداماتی که اوپک به عمل می آورد.

(د) تحریک کشورهای مصرف کننده به وفا کردن به وعده های خود درباره حفظ ذخایر موجود نفت.

7- به طور اساسی دستگاه رهبری عربستان سعودی امیدوار است مناسبات آن با ایالات متحده که به صورت مناسبات پر دوام و سودمند برای هر دوجانب در آمده است، بتواند بر مشکلاتی که در نتیجه تصمیمات اوپک به وجود آمده است، غلبه کند. پس از وخیم تر شدن حادی مناسبات سعودی با آمریکا در بهار به دنبال پیمان صلح مصر با اسرائیل و انصراف عربستان سعودی از مصر، بعضی از اعضای ارشد خانواده حاکم بر عربستان سعودی به طور علنی یا به طور خصوصی اظهار نظر کرده اند، که مناسبات با آمریکا هنوز هم برای عربستان سعودی اهمیت حیاتی دارد و اختلاف نظر درباره اینگونه مسائل نباید به مناسبات دو جانبه لطمه بزند. این اعضای ارشد خانواده حاکم بر عربستان سعودی مناسبات بین آمریکا و کشور خود را به عنوان مناسبات بین دوستانی قلمداد کرده اند که با یکدیگر موافقت کرده اند تا با هم اختلاف داشته باشند. اگر اعلامیه نهائی اوپک، آمریکا و عربستان سعودی را در مقابل یکدیگر قرار دهد، سعودیها ممکن است بار دیگر اظهارات مربوط به دوستی بین دو کشور را مطرح کنند. آن گاه آنها انتظار خواهند داشت که ایالات متحده نیز با لحن مشابهی به عربستان سعودی پاسخ دهد.

8 - (استفاده رسمی محدود) مصر: انور سادات رئیس جمهوری مصر مجمع مردم مصر را روز شنبه با نطقی که از لحاظ لفاظی اعتدالی قابل توجه بود، افتتاح کرد. شدیدترین انتقاد او از رد کنندگان (پیمان صلح با اسرائیل) فرمانروایان لیبی و سوریه و عراق را به عنوان «جوانان بالغی» که با «فولاد و آتش و چوبه دار» فرمانروایی می کنند، توصیف کرد. او گفت که مصر «هیچ موضع منفی نسبت به اقدامی که آنها (ردکنندگان پیمان صلح با اسرائیل) می خواهند به عمل آورند نخواهد داشت...اگر طالب یک کنفرانس ژنو هستند ما به آنها خواهیم گفت آری و اگر آنها خواهان مشارکت اتحاد شوروی هستند، آن گاه ما خواهیم گفت آری.» سادات در واقع رد کنندگان را برای ارائه برنامه ای جهت پایان دادن مناقشه خاورمیانه به مبارزه طلبید، ولی به دنبال آن ادامه داد آنها «از رویارویی....اجتناب خواهند کرد.» رئیس جمهوری مصر از مخالفان رژیم خود به خاطر ارائه «آراء عمومی متقابل» در چهار چوب دمکراسی تمجید کرد و نقش مطبوعات را ستود ولی او در عین حال از «تسویه حساب» با آن نویسندگانی که در مطبوعات بیگانه از مصر انتقاد می کنند صحبت کرد و این اظهار نظر در لایحه ای که در ماه اوت به مجلس برده خواهد شد گنجانده شده است. سادات همچنین گفت او قصد دارد با بگین ملاقات کند. سفارت ما در قاهره اعلام داشته است، آنچه

ص: 391

که مهم است این است که سادات عربستان سعودی و کشورهای حوزه خلیج فارس را مورد حمله قرار نداد.

9- (خیلی محرمانه) اسرائیل و مصر: یک افسر ارشد رابط در آی. دی. اف. به هیئت محلی صحرای سینا گفت که یکی از دو لشکر اسرائیل در فرماندهی جنوب از صحرای سینا بیرون کشیده می شود و به احتمال در دره اردن «که مورد نیاز است» مستقر خواهد شد.

10- (خیلی محرمانه) منابع وابسته دفاعی ما در بیروت تأکید کرده اند که دو نفر از اعضای نیروهای موقت حافظ صلح سازمان ملل متحد روز 9 ژوئن دریک مبادله آتش با فلسطینیها در جنوب بندر صور مجروح شده اند.

11- (خیلی محرمانه) سفارت ما در بیروت در تاریخ 22 ژوئن گزارش داد، بین ارتش لبنان و نیروهای دفاعی سوریه آتش بس در منطقه آقوره همچنان برقرار است، و به طوری که گزارش شده ارتش لبنان و نیروی بازدارنده سوریه درباره تدابیر زیر برای آرام کردن اوضاع با یکدیگر توافق کرده اند.

(الف)ارتش لبنان واحدهای خود را در این منطقه تقویت خواهد کرد.

(ب) نیروهای بازدارنده عرب از مناطق آقوره و اقفا عقب نشینی خواهند کرد.

(ج) مقامات لبنان جاده ای را که ارتش بازدارنده عرب ساختمان، می کند به پایان خواهند رساند.

جنگ هنگامی آغاز شد که ارتش لبنان به سوی نیروهای بازدارنده عرب که بر روی این جاده کار می کردند، آتش گشود. از قرار معلوم این جاده برای متصل کردن دهکده های شیعه نشین به یکدیگر است ولی در عین حال برای ارتش بازدارنده اعراب نیز دستیابی آسانتری را به منطقه سنتی مسیحی نشین فراهم می کند.

12- سوریه: سفارت آمریکا در دمشق ضمن تفسیر درباره اعلامیه حکومت سوریه به مناسبت قتل بیش از پنجاه نفر از دانشجویان علوی افسری اظهار نظر کرده است، که حکومت سوریه گناه این ماجرا با به گردن «اخوان المسلیمن و امپریالیستها» به جای جوانان محمد انداخته است. این سازمان که علامت اختصاری آن یوم است، به عنوان مسئول اغتشاشات اخیر و ارتکاب عملیات تروریستی شناخته شده است.

یک منبع سفارت گفت اخوان المسلمین که از پشتیبانی بیشتری در بین اهل تسنن برخوردار است، تعمدا از سوی حافظ اسد انتخاب شده است، زیرا حافظ اسد باید از فشار مربوط پاسخ شدید دادن به این گونه قتلها از سوی سنی ها بکاهد. احتمال می رود که حکومت سوریه تاکتیک عمومی شدید و سرکوبگرانه ای برای یافتن قاتلان آغاز کند. اگر مبارزه علیه اخوان المسلمین به نحو جدیدی تعقیب شود خطر تشدید اختلافات درونی در سوریه بین پیروان علوی و سنی ها به وجود خواهد آمد. کریستوفر

منبع: اسناد لانه جاسوسی - جلد 4 - کتاب 4 - صفحه 389