سند شماره 18

گزارش تحلیل مشکلات مصر بعد از صلح با اسرائیل

موضوع سند

مشخصات ارسال سند

از: لوئیس جی ساریس

سری

به:

1358-03-12- 1979-06-02

متن سند

سند شماره (18)

گزارش شماره 1209

تاریخ: 2 ژوئیه 79 - 11 تیر 58

سری / غیرقابل رؤیت برای بیگانگان / غیرقابل رؤیت برای پیمانکاران یا مشاوران پیمانکار (طبقه بندی نشده)مصر: نیازهای نظامی سادات و مشکلات مالی

خیلی محرمانه / NF

خلاصه:

تحریم هایی که از طرف اعراب علیه سادات پس از امضاء قرارداد صلح بین مصر و اسرائیل وضع شده سبب شده است که کمک های قابل ملاحظه اعراب که در اختیار قاهره قرار داده شده بود تا برای خرید سلاح از اروپای غربی و آمریکا به کار رود، پس گرفته شود. خریدهایی که از این طریق از سال 1976 به بعد صورت گرفت بالغ بر 5/ 3 میلیارد دلار تخمین زده شده است. عدم موجودیت کمک های اعراب ممکن است بر 50 درصد یا بیشتر از این مبلغ تأثیر بگذارد - که این تأثیر شامل خرید اف-5 ها از آمریکا و

ص: 233

قراردادهای عظیم با فرانسه و انگلیس در مورد سلاح ها می شود.

(خیلی محرمانه / NF) تحریم های وضع شده توسط اعراب نمی تواند تأثیری فوری بر استعداد نظامی مصر بگذارد، لیکن در دراز مدت در تلاش مصر برای مدرن سازی نیروهای مسلح خودش می تواند تأثیری جدی برجای بگذارد.

(خیلی محرمانه / NF) مصر می تواند از طریق ترکیبی از یک سری اقدامات، کمک های لازم برای رسیدن به اهداف قراردادی با غرب را تهیه نماید که عبارتند از:

- - قرض تجاری با وانمود کردن به اینکه بدون حمایت اعراب نیز این منبع مالی را در اختیار خواهد داشت:

- - منحرف ساختن منابع از واردات غیرنظامی که عملی است خطرناک چه از نظر سیاسی و چه از نظر اقتصادی.

- - کاهش برنامه های مدرن سازی در ارتش که در صورت مبهم بودن، مخالفت نیروهای مسلح علیه سادات را برخواهد انگیخت.

- - تقاضای کمک بیشتر از آمریکا.

(سرّی / NC / NC) یکی دیگر از روش هایی که ازطریق آن می توان نیازهای تسلیحاتی مصر را برآورد این است که به تعمیر تجهیزات روسی موجود در این کشور پرداخته شود. مثلاً موتور هواپیمای میگ - 21 توسط انگلیس، تعمیر بخش های الکترونیکی میگ - 21 توسط ایتالیائی ها و آزمایش زیردریائی های روسی توسط آمریکا از این گونه عملیات است.

(سرّی) قطع کمک های اعراب

در اواسط ماه مه، وزیر دفاع عربستان سعودی شاهزاده سلطان اعلام داشت که سازمان صنعتی عرب(1) از تاریخ 1 ژوئیه منحل می باشد. هدف اصلی تشکیل این کنسرسیوم که در سال 1975 توسط مصر، قطر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی به وجود آمد یک هدف مضاعف بود یعنی: توسعه یک صنعت تسلیحاتی در مصر برای برآوردن نیازهای دفاعی قاهره که در اصل منبع اصلی تولید سلاح برای اعضا و دیگر کشورهای عربی باشد. ولی از همان آغاز به نظر می رسید که میان کشورهای خلیج بر سر این موضوع که سازمان صنعتی عرب بتواند فراتر از کمک به مصر برود تردید وجود دارد - - به خصوص که اعراب خلیج بیشتر میل به خرید مستقیم سلاح از اروپای غربی دارند.

به هر حال، هر یک از کشورهای خلیج در ابتدا سهمی معادل 260 میلیون دلار فراهم کردند و نیز اعلام نمودند که در صورت نیاز کمک های بیشتری فراهم خواهد شد (چنین گمان می رود که 780 میلیون دلار سرمایه گذاری اولیه بر سر سازمان صنعتی عرب یا مصرف شده و یا در اختیار و تحت کنترل مصر قرار دارد). سهم مصر نیز در این سرمایه گذاری عبارت بود از ایجاد تسلیحات مربوطه به کارخانه تسلیحاتی و موجودیت کارگران فنی که عظیم تر از هر کشور دیگر عربی می باشد.

علاوه بر کمک بر سر سازمان صنعتی عرب، مصر حدود بیش از یک میلیارد دلار مصرف نشده دارد که از کشورهای خلیج از سال 1974 جهت خرید سلاح وام گرفته است. چون اخیرا اطلاعات خاصی

ص: 234

1- بنا به گزارش هایی از این سازمان به عنوان سازمان عربی برای صنعتی سازی و یا سازمان صنایع نظامی عربی یاد شده است.

پیرامون وضعیت این بودجه نداریم باید بگوییم که قسمت اعظم این پول دیگر در اختیار مصر نیست.

(سرّی / NC / NF) خرید اسلحه از اروپای غربی خرید اسلحه که به طور رسمی و یا غیررسمی توسط مصر از اروپای غربی از سال 1976 صورت گرفت به 2/9 میلیارد(1) دلار بالغ می گردد که قسمت اعظم آن از فرانسه و انگلیس خریداری شده است.

به علاوه، مصر در این مدت بیش از 120 میلیون دلار سلاح از کشورهای کمونیستی بخصوص از چکسلواکی خریداری کرده که در حال حاضر 18 هواپیما از 40 هواپیمای جت جبه خصوص اف - 6 (میگ 19 روسی ساخت چین) را در اواخر 1978 تحویل آن کشور داده است.

سرمایه سازمان صنعتی عرب:

حداقل 835 میلیون دلار خرید از اروپای غربی تحت حمایت سازمان صنعتی عرب انجام می شود که عبارتند از:

- - حدود 70 میلیون دلار از آلمان غربی جهت خرید ماشین آلات و کمک های فنی برای تولید توپ و تانک و مهمات مربوطه در مصر.

- - حدود 765 میلیون دلار از انگلیس، اساسا جهت تولید، ابتدا در انگلیس و بعدها در مصر، هلیکوپتر لنیکس، موتور لنیکس، و سلاح هدایت شونده ضد تانک سوینگ فایر.

علاوه بر اینها، مصر قراردادی را امضا کرد تا در سال 1978 خرید 160 جت بمب افکن آلفا را تحقق بخشد که این جت ها قرار بود در قاهره مونتاژ شود. این معامله 800 میلیون دلار تمام می شد و از نظر مالی قرار بود توسط سازمان صنعتی عرب تأمین گردد. لیکن، شواهد قبل از امضاء قرارداد صلح مصر و اسرائیل، چه از نظر قیمت و چه از نظر کارآیی این هواپیما تردید و نگرانی های در مصری ها به وجود آورد.

لیکن اینطور به نظر می رسد که قرارداد (صلح مصر و اسرائیل - م) به طور اتوماتیک قرارداد مربوط به این هواپیما و هر قرارداد دیگری را که سازمان صنعتی عرب در آن نقشی داشته باشد خاتمه داده است.

کمک های مالی از طریق منابع عربی و غیر از سازمان صنعتی عرب

همچنین مصر قراردادهای تسلیحاتی متعددی با فرانسه و انگلیس منعقد ساخته که بالغ بر 840 میلیون دلار می باشد: با انگلیس، جهت خرید کشتی های تسلیحاتی رمضان، بالغ بر 288 میلیون دلار و جهت خرید هلیکوپتر بالغ بر 7/2 میلیون دلار، با فرانسه جهت خرید تسلیحات دریائی اتومات و جت های میراژ به مبلغ 250 میلیون دلار، و جهت خرید موشک های زمین به هوا بالغ بر 250 میلیون دلار و جهت خرید میراژهای 3 و 5 به مبلغ 42 میلیون دلار. این خریدها از طریق سازمان صنعتی عرب از نظر مالی تأمین نشده است. لیکن می بایستی یا به طریقه قسطی و یا به طور کامل از یک میلیارد دلار باقیمانده سرمایه عربی که برای نیازهای نظامی مصر کنار گذاشته شده بود پرداخته شود.

ص: 235

1- همه آمار دلاری مربوط در این گزارش دربرگیرنده انتقال سلاح ها تجهیزات نظامی ٬ مهمات ٬ قطعات یدکی ٬ لوازم لجستیکی ٬ آموزش ٬ و تولید مجاز و یا قراردادهای مربوط به مونتاژ نیز می باشد.

درست قبل از قرارداد، بنا به گزارشات مصر قرارداد خرید چند FRIGATE از نوع لوپور از ایتالیا به مبلغ 225 میلیون دلار به امضاء رسانید. معامله اصلی در سال 1978 صورت گرفت، در حالی که قرار بود عربستان سعودی قسمت اعظم یا تمام مبلغ را بپردازد، ولی سرانجام به وسیله قاهره این معامله لغو گردید.

در حال حاضر معلوم نیست که آیا بر سر این معامله، قرارداد دوباره ای به امضاء رسیده است و یا اینکه حرص و آز مصری ها در اولین فصل سال 1979 نسبت به کمک مالی عربستان سعودی نسبت به خود بیشتر شده بود، ولی در صورتی که معامله لوپو همچنان به قوت خود نیز باقیمانده باشد، نمی توان گفت که از نظر مالی کمکی از طرف اعراب به این کشور بشود.

منبع مالی مصری:

200 میلیون دلار باقیمانده که برای خرید سلاح از اروپای غربی در سال 1976 به کار رفته باید توسط مصری ها پرداخته شود. این مبلغ شامل 50 میلیون دلار برای خرید تانک های آلمانی، 50 میلیون دلار جهت خرید وسایل الکترونیکی مخصوص هواپیما واژدرهای ضد زیردریایی از ایتالیا و مبلغی بیش از 100 میلیون دلار بابت خرید تجهیزات و خدمات انگلیسی که عبارتند از قطعات یدکی و مهمات تا دوباره سازی هواپیماهای روسی و تبدیل ناوچه های گشتی روسی به ناوچه های مخصوص پرتاب موشک حتی تا سال 1978، مصر هنوز 100 میلیون دلار بابت این محموله های بسیار مهم بدهکار است.

(سرّی / NC / NF) تأثیر بر خریدهایی که از طریق اروپا انجام می شود. مشکل اصلی که در نتیجه بیرون کشیده شدن سرمایه های عربی به وجود می آید در وضع خریدهای تسلیحاتی مصر و طرح های تولیدی و مهم تر از همه تأثیر بر توان مصر در به اتمام رساندن وظایف خود نسبت به این قراردادها می باشد.(1)

سناریو 1

براساس اطلاعات تقریبی درباره دیون پرداخت نشده قراردادهای انگلیس و آلمان از طریق سازمان صنعتی عرب می توان گفت که مقدار پولی که مصر باید در 2 یا 3 سال آینده بپردازد بالغ بر 600 - 200 میلیون دلار خواهد گردید. گمان می رود که مقداری از سرمایه گذاری اولیه سازمان صنعتی عرب دست نخورده باقیمانده باشد و بتواند قدری از وظایف قراردادی قاهره را جبران سازد، ولی همه اینها بسته به سرعت عمل مصر در جلوگیری از خروج این ارز توسط کشورهای خلیج دارد.

سناریو 2

با این وصف، مصر ممکن است نیاز به صدها میلیون دلار اضافی داشته باشد تا خرج این پروژه ها را بتواند تأمین سازد. بنابراین قاهره حدود 1/5 میلیارد دلار جهت کامل کردن پروژه های سازمان صنعتی

ص: 236

1- ممکن نیست که بتوان میزان اصلی پولی را که در این معاملات نظامی مصر درگیر بوده است تعیین کرد ٬ چون اطلاعات کافی در مورد میزان بهره پیش پرداخت ٬ پرداخت دوم ٬ و میزان تخفیف و به طور کلی شرایط و وضعیت قرارداد را نمی توان به دست آورد. بنابراین تنها از یک روش برای ارزیابی ارزش دلاری و یا کمبود مصر میتوان بهره گرفت که براساس ارزش کلی قراردادها منهای ارزش حدسی بخش های تحویل شده قراردادهای مهم انجام می پذیرد.

عرب نیاز دارد.

سناریو 3

دیگر قراردادهای فرانسوی و انگلیسی که معادل 840 میلیون می باشد و ظاهرا مستقیما به وسیله کشورهای خلیج فارس تأمین سرمایه می شد در حال حاضر یک شکاف 2/3 میلیارد دلاری برای مصر به وجود آورده است.

سناریو 4

قرارداد مرکب یک میلیارد دلاری جت های آلفای فرانسوی و FRIGATE های لوپوی ایتالیایی گویا دیگر فراموش شده است و امیدی نیست که از طرف اعراب نسبت به این قراردادها کمکی انجام شود. این خرید برای مصر شکاف را به 3 میلیارد می رساند، البته اگر مخارج و هزینه های لازم برای گرداندن کارخانه تولید آلفا را در نظر نگیریم.

خرید اسلحه از آمریکا

(سرّی) قبل از قرارداد: خریدهایی که از آمریکا قبل از امضای قرارداد صلح مصر و اسرائیل صورت گرفت بالغ بر 870 میلیون دلار بود که اساسا در برگیرنده 50 فانتوم اف - 5، 20 دستگاه هواپیمای 130 - C و فروش در محل و مونتاژ جیپ های AMCپس از تحویل هواپیماهای 130 - Cو جیپ ها مقداری پول پرداخت شد (آمریکا تصویب کرده است که هواپیماهای شناسایی به مبلغ 66 میلیون دلار را به مصر بفروشد، لیکن مصر هنوز رسما قرارداد را امضاء نکرده است).

(سرّی / NF / NC) تحریم های اعراب علیه مصر می تواند بر خرید اسلحه توسط این کشور از آمریکا نیز تأثیر بگذارد، خرید اف - 5 ها بالغ بر 525 میلیون می باشد که قرار بود توسط عربستان سعودی پرداخت گردد. لیکن، این تصمیم اخیر سعودی ها مبنی بر اینکه پول اف - 5 ها را نخواهد داد، چون قرارداد صلح مصر و اسرائیل امضاء شده است آیا می تواند، اعتبار معامله هواپیماها را از بین ببرد یا خیر؟ (سرّی) تأثیر این موضوع بر خرید جیپ ها هنوز روشن نیست. هر دو قرارداد AMC که بالغ بر 90 میلیون دلار می باشد فروش های تجاری بوده و سرمایه گذاری اعراب را شامل نمی گردد. کارخانه ای که در مونتاژ جیپ مورد استفاده بود یک کارخانه سازمان صنعتی عرب بود و قادر است در روز 50 جیپ را مونتاژ نماید. این کارخانه در دسامبر 1978 در قاهره افتتاح گردید و کارخانه دیگری (گویا تحت سرپرستی سازمان صنعتی عرب) که قادر است جیپ تولید کند قرار است در ماه دسامبر 1979 افتتاح گردد. بنابراین، انحلال سازمان صنعتی عرب در دراز مدت می تواند بر تولید جیپ نیز تأثیر بگذارد.

(سرّی) از زمان انعقاد قرارداد:

براون وزیر دفاع آمریکا رسما به وزیر دفاع مصر کمال حسن علی اعلام نمود که بنا به قرارداد صلح مصر و اسرائیل آمریکا حاضر است 1/5 میلیارد دلار اعتبار برای سه سال آینده مصر ایجاد نماید. یک گروه آمریکایی که به مصر رفته بود تا نیازهای تسلیحاتی این کشور را برآورد نماید، اکنون بازگشته است،

ص: 237

مطالعات مقدماتی نشان می دهد که مصری ها مایلند 25 جت اف - 4، 2 شکاری از نوع گیرینگ، 12 باطری سیستم موشکی هاوک - 1، سام، 800 دستگاه نفربر زرهی، 1200 کامیون و دستگاه آزمایش فشار زیر دریایی های روسی را خریداری نمایند. در صورتی که این صورت خریداری شود، تمام اعتبار 1/5 میلیاردی مصرف خواهد گردید.

دورنما

(سرّی / NF) جمع کلی خریدهای رسمی و غیررسمی تسلیحاتی از اروپای غربی و آمریکا (به علاوه 5/1 میلیارد اعتبار) از سال 1976 بالغ بر 5/4 می گردد. قراردادهای تمام شده و پرداخت ها نمی تواند بیش از 1 میلیارد یا یک پنجم این مبلغ باشد.

(سرّی / NF) پایان سرمایه گذاری های عربی می تواند خطر بزرگی را متوجه قسمت عمده این مبلغ یا 4 میلیارد باقیمانده بنماید که در ذیل به صورت میلیونی نشان داده می شود.

انتخاب «ب» انتخاب «الف»

(سناریو 2) 1500 (سناریو 1) 600 - 200

(اف - 5 ها) 525 (اف - 5 ها) 525 - 525

(50%) 2025 (28% تا 17%) 1125 725

انتخاب «د» انتخاب «ج»

(سناریو 4) 3000 (سناریو 3) 2300

(اف - 5 ها) 525 (اف - 5 ها) 525

(88%) 3525 (70%) 2825

(محرمانه / NF) با در نظر گرفتن شرایط خرید جت های آلفای فرانسوی و فریگات های لوپوی ایتالیا انتخاب «د» به نظر درست نمی آید، ولی ممکن است مصر بخواهد پروژه های انگلیسی و آلمانی را با سرمایه های عربی تکمیل کرده، از طریقی اف - 5 ها را خریداری نماید و حداقل یکی از خریدهای فرانسوی یا انگلیسی را نیز عملی سازد. بنابراین کمبودهای مصر برای خرید سلاح های حاضر چیزی بین انتخاب «ب» و انتخاب «ج» می باشد.

(محرمانه / NF) مصر می تواند با یک سری اقدامات سرمایه لازم را به دست آورد.

- - استفاده از وام های تجاری، با این فرض که این وام بدون کمک اعراب در دسترس می باشد که البته در این مورد نیز شک وجود دارد.

- - انحراف منابع از واردات غیرنظامی، که با وجود اینکه غیر ممکن نیست، لیکن خطرهای سیاسی و اقتصادی دارد.

- - کاهش برنامه های مدرنیزاسیون ارتش که در صورت اهمیت این برنامه ها سلب حمایت ارتش از سادات می تواند خطری جدی برای سادات باشد.

- - دیگر اینکه مصر از آمریکا بخواهد کمک بیشتری در اختیار وی بگذارد.

(سرّی / NF) یکی دیگر از روش هایی که می توان از طریق آن نیازهای تسلیحاتی مصر را برآورد این است که به تعمیر تجهیزات روسی موجود در این کشور پرداخته شود، مثلاً موتور هواپیماهای میگ - 21

ص: 238

توسط انگلیس، تعمیر بخش های الکترونیکی میگ - 21 توسط ایتالیائی ها و آزمایش زیر دریائی های روسی توسط آمریکا از این گونه عملیات است.

تهیه شده وسیله: لوئیس جی ساریس

تأیید شده وسیله: رابرت الف. مارتین

NF = غیرقابل رؤیت برای بیگانگان

NC = غیرقابل رؤیت برای پیمانکاران

منبع: کتاب اسناد لانه جاسوسی - جلد 6 - کتاب 6 - صفحه 233