Post
35407
از:
محرمانه
به: ستاد فرماندهي اداره تحقيقات ويژه نيروي هوايي، واشنگتن دي. سي
1357-09-13- 1978-12-04
متن سند
سند شماره 247
خیلی محرمانه
شماره گزارش: 1 669 0300 78
4 دسامبر 1978 - 13 آذر 1357
از: اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی، منطقه 72 - تهران ، ایران
به: ستاد فرماندهی اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی، واشنگتن دی. سی.
عنوان: ناآرامیهای داخلی در ایران، 2 دسامبر 78
16- خلاصه (خیلی محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) در طول ماه محرم ناآرامی های داخلی در تهران و اصفهان ادامه دارد. در طی ساعات صبح و بعد از ظهر دوم دسامبر 1978 خشونتهای پراکنده ای در نقاط متعددی در تهران رخ داد. تظاهرکنندگان در اصفهان، بر خلاف سیاست مقامات نظامی راهپیمایی نمودند.
22- جزییات:
الف - (بدون طبقه بندی): این گزارش حاوی اطلاعات خام است و نباید منحصراً بر اساس این گزارش طرح ها و یا برنامه هایی تهیه و یا اصلاح گردد.
ب - (خیلی محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) منبع، یک عضو هیأت مستشاری نظامی آمریکاست. وی اطلاع داد: برنامه قطع برق پنج روز آتی مناطق تهران را به دست آورده است. این خاموشی ها قرار است به ترتیب زیر به اجراء درآید: دوم دسامبر 9 تا 12، چهارم دسامبر از 7:30 تا 21:30 و ششم دسامبر از 9 تا 12.
(تاریخ اطلاع: 78/12/02؛ تاریخ و محل کسب خبر 78/12/02، تهران، منبع: سرهنگ دوم جیمز والینگ، ارزیابی اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی آمریکا، ب - 2، مأمور ویژه: فرانک م هویی، ناحیه 72).
ج - (خیلی محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) منبع افسر عالیرتبه نظامی آمریکا است و اطلاعات زیر را از هم ردیف ایرانی خود کسب کرده است: دولت ایران به کارکنان شرکت برق اجازه داده است که خاموشی های برنامه ریزی شده را به اجراء بگذارند، زیرا احساس شده است که: اگر جلوی خاموشی های موقتی گرفته شود ممکن است کارگران در تجهیزات خرابکاری نمایند، که منجر به خسارت جدی به ماشین آلات شود و دوره های خاموشی طولانی تر گردد. (تاریخ خبر 78/12/02، تاریخ و محل کسب خبر: 78/12/02 تهران، ارزیابی: ب - 2، منبع : 1 - OC، مأمور ویژه فرانک هویی - ناحیه 72).
د - (بدون طبقه بندی) بازنگری پرونده های مأمورین مرکز اطلاعات سفارت آمریکا در تهران اطلاعات زیر را در رابطه با حوادث و ناآرامی های داخلی در تهران در طی ساعات 7:30 صبح الی 11:50 شب مورخ 2 دسامبر 78 آشکار ساخت. (برای سهولت در فهم، گزارش ها به دسته بندی های عمده تقسیم شده است. منبع گزارش دهنده ما رویدادهای زیر را به عنوان گزارشاتی قابل اعتماد فهرست بندی کرده است)
1- تظاهرات و درگیریهای عمده:
9 صبح - تظاهراتی در مجاورت خیابان 45 متری و کوروش کبیر (شرق تهران) در حال انجام بود.
10:10 صبح- تقریباً 200 تظاهرکننده در اطراف بانک ملی مقابل سفارت آلمان واقع در خیابان فردوسی اجتماع نموده بودند. جمعیت کوشش می نمودند که وارد بانک شود، ولی به وسیله گاز اشک آور متفرق شدند. (جنوب تهران) 10:30 صبح- تعداد 400 الی 500 نفر به وسیله پلیس در خیابان پهلوی و پارک شاهنشاهی متفرق شدند. یک انفجار گزارش شد. (مرکز تهران) 10:45 صبح- بین 500 الی 800 نفر در میدان فردوسی دست به اغتشاش زدند. 200 نظامی به طرف جمعیت شلیک کردند، مغازه ها بسته و یا در حال بستن بودند. (جنوب تهران) 11:20 صبح- دو کامیون سرباز در حال دستگیری مردم در خیابان های کریمخان زند و ایرانشهر بودند. (مرکز تهران) 11:30 صبح- 2000 تا 3000 نفر در خیابان روزولت در حال حرکت به طرف جنوب به سمت سفارت آمریکا مشاهده شدند. جمعیت توسط نیروهای نظامی بدون شلیک گلوله متفرق شده و به دسته های کوچکتر تقسیم شدند (مرکز تهران) 11:30 صبح- تظاهرکنندگان در تقاطع خیابانهای شاه - پهلوی در حال حرکت به طرف پایین خیابان شاه بودند (مرکز تهران) 11:30 صبح- جمعیتی بین 100 الی 150 نفر در خیابان کریمخان زند جمع شدند و نظامیان بدون درگیری آنان را پراکنده ساختند. (مرکز تهران) 12:20- جمعیت انبوهی در داخل دانشگاه تهران گرد آمده بودند. سربازان سه نفر را به گلوله بستند. (غرب تهران) 15:25- در تقاطع خیابان آیزنهاور و استوار لشکری گروهی از مردم در تمام جهات پراکنده می شدند. سربازان تیراندازی هوایی می کردند. و اتوبوس آبی رنگی سوخته شده بود. در تمام طول صبح صدای تیراندازی های پراکنده به گوش می رسید.
15:45- در نزدیکی محلی که قبلاً ذکر شد، پمپ بنزینی در خیابان تاج واقع در شمال آیزنهاور در اثر آتش سوزی منفجر شد.
در خیابان داریوش تظاهرات برپا بود و سربازان به سوی تظاهرکنندگان تیراندازی می کردند. (غرب تهران) 19:15- در حدود 200 نفر در قیطریه به سمت جنوب حرکت می کردند و گروهی دیگر در حدود 50 تا 75 نفر نیز در چیذر به سمت جنوب می رفتند (شمال تهران) 20:45- بین 500 الی 600 نفر در منطقه جماران در مجاورت مسجدی در خیابان دولت و قیطریه مشغول تظاهرات بودند. (شمال تهران)
2- گزارش کشتارها:
11:25- 6 جسد که در تقاطع شاهرضا و پهلوی افتاده بودند، شمارش گردید.
15:10- در طی ساعات صبح، 50 الی 100 جسد در مقابل ساختمان مجلس مشاهده شد.
3:45 بعد از ظهر - چهار جسد در نبش خیابانهای آیزنهاور و استوار لشکری مشاهده شد.
حوادث ضدآمریکایی:
13:50- گزارش دریافت شد که شرکت بین المللی آمریکایی بل، دو بار تهدید به بمب گذاری شده و سه تلفن تهدیدآمیز در طی صبح دریافت نموده است. اما در محلهای ذکر شده بمبی پیدا نشد.
16:30- پیام زیر در روی شیشه جلوی ماشین یکی از آمریکاییان پیدا شد: «اجنبی ها، بدین وسیله به شما اخطار می شود که در اسرع وقت ایران را ترک کنید، در صورت عدم توجه بدون هیچ ترحمی کشته خواهید شد. امضا: ملت».
16:45- یکی از کارکنان آمریکایی شرکت «ایسیران» اطلاع داد که خانه اش واقع در پلاک 8 خیابان ورزنده (تقریباً سه خیابان دورتر از ساختمان سفارت آمریکا) با بمب آتش زا مورد حمله واقع شده، درب اصلی خانه تخریب شده و همسایگان در خاموش کردن آتش کمک نموده اند.
4- در سراسر روز گزارشهای متعددی در رابطه با تحرکات محدودتر ناراضیان و نیروهای نظامی در شهر که با صدای شلیک گلوله همراه بوده رسیده است. (تاریخ اطلاع: 78/12/02، تاریخ و محل کسب خبر 78/12/03 ، تهران، منبع: یادداشت های مأمورین مرکز اطلاعاتی سفارت آمریکا، ارزیاب: دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی، اسنادی - 2، مأمور ویژه: رونالد ک. بلیس، ناحیه 72).
ه - (بدون طبقه بندی):منبع (کسی که برای اولین بار گزارش می کند) اطلاع می دهد: در حدود ساعت 2:30 عصر دوم دسامبر 78، منبع از محل اقامت خود واقع در خیابان گلستان چهارم، پیاده به سوی ساختمان کمیساریای نظامی آمریکا در خیابان گلستان پنجم می رفته است. همین که به ساختمان کمیساریا نزدیک می شود، صدای شلیک گلوله ای را در نزدیکی محل می شنود. او به راه خود به سوی درب ورودی پارکینگ ساختمان کمیساریا ادامه داده و در آنجا با زنی ناشناس مواجه می شود که فریاد می زد و به سمت غربی پایین خیابان گلستان پنجم اشاره می کرد. سپس منبع دو نظامی ایرانی را مشاهده می نماید که مردی را از زمین بلند کرده و به عقب یک کامیون ارتشی می اندازند. اگر چه او حادثه را از فاصله 180 متری مشاهده می نموده، ولی به نظرش رسیده که دست ها و پاهای مرد تکان می خورده اند. سربازان سوار کامیون شده و همگی آنجا را ترک کردند. (تاریخ اطلاع: 78/12/02، تاریخ و محل کسب خبر: 78/12/03 تهران، منبع: استوار یکم: آ - ای - اسمیت، مأمور مستشاری ارتش آمریکا، ارزیابی : اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی: اف - 1، مأمور ویژه: جیمی استات، ناحیه 72).
و - (بدون طبقه بندی): منبع، مستخدم ایرانی یک خانواده آمریکایی که مدت محدودی است گزارش می دهد و به نظر می رسد که قابل اعتماد باشد، اطلاع می دهد: او از طریق تلفنی به وسیله «دوستی» با خبر شده بود که امروز چهار یا پنج گروه در میدان «ثریا» واقع در نزدیکی عباس آباد تظاهرات خواهندکرد. به او توصیه شده که به خیابان نرود. همچنین دوست منبع اظهار نمود که صدای شلیک گلوله در میدان «توله» شنیده می شده است. و امروز بدتر از دیروز خواهد بود. (تاریخ اطلاع: 78/12/02، تاریخ و محل کسب خبر: 78/12/02، تهران، منبع: عصمت بنیاد، ارزیابی: اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی: اف - 6 ، مأمور ویژه: فرانک - م - هویی، ناحیه 72).
ز - (بدون طبقه بندی): منبع که از کارمندان شرکت «نورتروپ» است و برای اولین بار گزارش می دهد اطلاع داد: در حدود ساعت یازده صبح در مدرسه فنی واقع در خیابان «جردن» سه خیابان دورتر از خیابان «ظفر» تظاهرات برپا بود. جمعیت بین 100 الی 200 نفر تخمین زده می شد و سربازان با تیراندازی هوایی، آنان را متفرق می نمودند. (تاریخ اطلاع: 78/12/02، تاریخ و محل کسب خبر: 78/12/02، منبع آقای دنیس بالتون، ارزیابی: دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی: اف - 3، مأمور ویژه: فیلیپ - ل - استارک، ناحیه 72).
ح - (بدون طبقه بندی): منبع، مأمور امنیتی منطقه ای سفارت آمریکا، متن توصیه آمیز منتشره از سفارت آمریکا را تهیه نموده که به شرح زیر است: «2 دسامبر 78، ساعت یازده، میکروفن سفارت»
توصیه: حوادث اول دسامبر بیانگر این است که در طی چند روز آینده لازم است که نهایت احتیاط را بنماییم.
1- مدرسه آمریکایی تهران حداقل تا سوم دسامبر بسته خواهد بود. (توصیه بعدی به دنبال این هشدار داده خواهد شد.) 2- تا آنجایی که امکان دارد وابستگان (سفارت آمریکا) می بایستی در منزل بمانند.
3- اگر مجبور هستید که بیرون بروید، از پیاده روی در مناطق شلوغ پرهیز نمایید و از رفتن به جنوب تهران خودداری نمایید.
4- تا اطلاع ثانوی، مرکز اطلاعات سفارت (1333)، 24 ساعته باز خواهد بود.» (تاریخ اطلاع: 78/12/02، تاریخ و محل کسب خبر: 78/12/02، تهران، منبع: آقای «بنرمن»، ارزیابی: اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی: ب - 6، مأمور ویژه مقیم در محل «اُلیس» ، ناحیه 72).
ط - (بدون طبقه بندی): منبع، یک معلم آمریکایی مدرسه تهران کامیونتی اظهار داشت که اطلاعات دست دومی دریافت داشته که چهار تن از افراد حمله کننده به بانک ملی (روبروی سفارت آلمان) کشته شده اند. یک مرد ایرانی که با مدرسه کامیونتی تهران ارتباط دارد، معتقد است که موج اخیر تظاهرات نه تنها ادامه خواهد داشت بلکه تا اواسط دسامبر شدت خواهد گرفت. برای روزهای حوالی یازدهم دسامبر، به علت اهمیت عمیق مذهبی اش نگرانی خاصی وجود دارد. (تاریخ اطلاع: 78/12/02، تاریخ و محل کسب خبر: 78/12/03 تهران، منبع: فیلیپ آرنسون، ارزیابی: اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی: ب - 6 ، مأمور ویژه: بلیس، ناحیه 72).
ی - (بدون طبقه بندی): منبع، کنسول آمریکا در اصفهان، اطلاع داد که جمعیت بزرگی در خیابان سروش واقع در شمال شرقی اصفهان اجتماع نموده و در حال راهپیمایی به سمت مسجد «مصلا» در جنوب بوده اند. سربازان برای متفرق کردن جمعیت در صحنه نبودند و این اعتقاد وجود داشت که تظاهرات بطور مسالمت آمیز پیش خواهد رفت. منبع بعداً گزارش داد که علیرغم اینکه مقامات نظامی تظاهرات را مجاز ننموده اند، راهپیمایی ادامه داشت. علاوه بر آن سرهنگ دارابی، افسر اجرایی در حکومت نظامی اصفهان، به منبع اطلاع داد که در روز 2 دسامبر هیچگونه اجازه راهپیمایی صادر نشده است و خیابان های منتهی به مسجد بسته بودند. منبع اظهار عقیده کرد که در طی چند روز آینده فعالیت های خشن، آرام خواهد شد؛ زیرا ملاهای ایرانی (رهبران مذهبی اسلامی) نمی خواهند که فعالیت ها خیلی زود به اوج برسد. بر طبق نظر منبع، دوره ای که باید مراقب بود، 7 تا 11 دسامبر است. منبع گفت که، تظاهرات در اصفهان حداقل بوده است، چون به نظر می رسد که نیروهای ضددولتی تاکتیک فعالیت های اعتصابی را حداقل در طی نیمه اول ماه محرم برگزیده اند.
(تاریخ اطلاع: 78/12/02، تاریخ و محل کسب خبر 78/12/02 اصفهان، منبع: دیوید مک گافی، ارزیابی: اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی: ب - 2، مأمور ویژه: اولیس، ناحیه 72 و رابرت هافمن و مأمور ویژه وارن اسمیت، اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی، یگان 7201).
ک - (بدون طبقه بندی): منبع، نماینده سازمانی نظامی وابسته به شرکت هواپیمایی «گرومن» تأیید نمود که علیرغم این حقیقت که مقامات حکومت نظامی اجازه برای تظاهرات نداده اند، جمعیت در حال تدارک راهپیمایی به سوی مسجد «مصلا» بودند. او افزود که قطع پراکنده برق (برق از ساعت 9 صبح قطع بود) عمداً به وسیله کارگران اعتصابی صورت گرفته است. در مورد تأمین برق، اصفهان با این مسئله روبروست که 24 ساعت روشنایی و 24 ساعت خاموشی داشته باشد. از جانب کارگران اعتصابی به ارتش اخطار شده که کارهای شرکت های برق را برعهده نگیرد. آنان تهدید کردند که اگر ارتش کار تأمین برق را به عهده بگیرد، آنها سدهای آبی تأمین برق را منفجر خواهند کرد. منبع افزود که شرکت «گرومن» و مغازه داران ایرانی روزها تعطیل هستند. (تاریخ اطلاع: 78/12/02، تاریخ و محل کسب خبر: 78/12/02 - اصفهان، منبع «جاوید هاتفی» ، ارزیابی: اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی: ب - 3، مأمور ویژه: «هافمن، دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی، یگان 7201).
ل - (بدون طبقه بندی): در حدود ساعت یک بعد از ظهر، در منطقه شرق یا جنوب شرقی ساختمان شماره 2 گرومن صدای شلیک اسلحه های خودکار شنیده می شد. این صدای تیراندازی توسط افراد مختلفی در ساختمان شنیده شد. (تاریخ خبر: 78/12/02، تاریخ و محل کسب خبر: 78/12/02، منبع، مشاهدات مأمور ارزیابی دفتر تحقیقات ویژه نیروی هوایی، ارزیاب: الف - یک، مأمور ویژه اسمیت و هافمن - یگان 7201).
م - (بدون طبقه بندی): اطلاعات زیر هم در مورد تظاهرات در منطقه اصفهان در طی ساعات عصر به دست آمده است:
1- در پایین شهر اصفهان یک بانک (NFI) در حال سوختن بود. (منبع: چاک وستفال - مأمور امنیتی هلیکوپترسازی بل).
2- منبع در حدود ساعت 1:30 بعد از ظهر در خیابان شاهپور «نزدیکی تقاطع خیابان شیخ بهایی به سمت شمال راه می رفت که با جمعیتی در حدود 200 نفر از ایرانیان که اکثراً در حدود 20 سال سن داشته اند مواجه می شود، منبع مشاهده می کند که ماشین حمل و تخلیه زباله در وسط خیابان واژگون گردیده و به آتش کشیده شده بود. ناگهان جمعیت به سمت غرب پیچیده و بسیاری از مردم با مشتهای گره کرده به شعار دادن می پردازند. بعد از آن منبع نیروهای نظامی ایرانی را مشاهده می کند که از آن سمت می آمدند. با شلیک گلوله جمعیت برگشته و به سمت شرق می دوند. از آنجایی که مشاهده نشد که کسی گلوله خورده باشد، به نظر می رسد که تیراندازی هوایی بوده و گلوله ها به بالای سر مردم شلیک شده اند. منبع اظهار داشت که همچنین یک فروشگاه بقالی را دیده که در حال سوختن بوده و یک بانک را مشاهده کرده که میله های آهنی حفاظش خمیده شده بودند. (منبع: جری لوئیس، شرکت عملیاتی بل)، (تاریخ اطلاع: 78/12/02، تاریخ و محل کسب خبر: 78/12/02 اصفهان، منبع: در بالا ذکر شد، ارزیابی: اداره تحقیقات ویژه نیروی هوایی: (هر دو) - ب، اطلاع - 2، مأمور ویژه: اسمیت، یگان 7201).
(توجه: تیراندازی که «موریس» مشاهده کرده می بایستی تقریباً در همان زمان و در همان محلی که صدای تیراندازی از ساختمان گرومن (هماطور که در بالا اشاره شد) شنیده می شد، رخ داده باشد.
ن - (بدون طبقه بندی): منبع که کنسول ایالات متحده در تبریز می باشد، اظهار نموده که در شهر مهاباد واقع در غرب ایران درگیری هایی که از شب اول دسامبر رخ داده هنوز ادامه دارد و در این مدت چندین ساختمان دولتی به آتش کشیده شده است. سربازان به سوی جماعت شلیک نمی نمایند. همچنین دفتر مدیریت بررسی وقایع سازمان ملل نیز به آتش کشیده شد. تبریز در طول دوره اولیه ماه سوگواری آرام بوده است.
(تاریخ اطلاع: 78/12/01 - 78/12/02، تاریخ و محل کسب خبر: 78/12/02، تهران، ارزیاب: ب - 2، منبع: «مایک مترینکو»، مأمور ویژه: «اولیس» ، ناحیه 72).
نظریات تهیه کنندگان (خیلی محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان) درگیریهای خشونت آمیز، اعتصابات و کم کاریها، به منظور اعلام شروع ماه محرم ادامه دارد. انتظار می رود که ناآرامی های داخلی ادامه یابد، زیرا آیت الله خمینی رهبر مذهبی شیعیان اعلامیه ای مبنی بر دعوت مردم به مخالفت خشونت آمیز با رژیم شاه صادر کرده است. با توجه به مشاهده کشته ها که توسط منابع مختلف صورت گرفته است، به نظر می رسد که ارقام تلفات منتشر شده توسط دولت کاملاً کم است. طبق شایعات ایرانی ها، تعداد تلفات شبهای اول و دوم دسامبر 78 بیش از 2000 کشته بوده است.
سایر کلمات یافت نشد!