گزارش تحولات انقلاب

4- این آزمایش اراده آزمون قدرت نیز خواهد بود. یکی از مشکلات بزرگ در ارزیابی بحران جاری این است که هیچ کس نمی تواند قدرت نسبی نیروهای درگیر را تخمین بزند.

البته می توان انتظار داشت که اعتصابیون از سوی گروههای اخلال گر خیابانی که از تاکتیک ضربه زدن و فرار کردن بهره می برند، حمایت شوند. در هر حال این ارزیابی ها بایستی در مواجهه با یک قاطعیت نظامی به نمایش گذارده شده برای تیراندازی مؤثر به منظور بر هم زدن جمعیت انجام شود. نظر به اینکه جبهه ملی بر این اعتقاد است که امکان دارد خمینی واقعاً قادر به کنترل تعداد بیشماری که ادعا می کند باشد، آنها از جدا شدن از او و حتی قبول ماهیت اقتدار دولت که آرزوی آن را دارند، می ترسند.

5- بنابراین گزارش اگر ارتش در شکستن اعتصابات موفق از کار درآید برای خیلی از افراد خارج از گود ممکن است این معنا را داشته باشد که نه فقط آنها (ارتش) دارای قدرت و نیروی بیشتری هستند بلکه دارای حمایت توده ای بیشتری نسبت به خمینی می باشند.

این مشاهده می تواند باعث ایجاد حرکتی در اکثریت خاموش در جهت دوری جستن از مواضع افراطی حمایت شده توسط خمینی و نیز تمرکز تدریجی قدرت در ارتش و به طور غیرمستقیم در شاه گردد.

6- در این حالت خمینی با این انتخاب روبرو می شود که یا برای شورش مسلحانه دعوت به عمل آورد و یا اینکه از تقاضاهای افراطیش عدول نماید. خوشبختانه به نظر می رسد که در این کشور اسلحه های قتاله بدون کنترل کم باشد و بدین دلیل ممکن است خمینی از چنان دعوتی صرفنظر نماید. (نیروهای دولت ایران از کوششهایی که برای پر کردن این خلاء در جریان است نگرانند). در هرحال خمینی یک فرد غیرقابل پیش بینی است و به وضوح تنفری تسکین ناپذیر از شاه دارد.

7- اگر خمینی در مواضع افراطی خود تجدیدنظر به عمل آورد سیاستمداران جبهه ملی و دیگر سیاستمداران لازم برای تشکیل یک دولت ائتلافی احتمالاً شروع به مذاکره با شاه برای حصول به چنان نتیجه ای خواهند نمود. در هر حال اغلب آنان نسبت به مقاصد وی بدبین هستند و اعتقاد ندارند چنان مذاکراتی به انتخابات واقعی و آزاد منجر شود.

(نظر سفارت بر این است که شاه به مرحله ای رسیده است که انتخابات آزاد را قبول می نماید). بنابراین این طرح می تواند ایران را از بحران فعلی برهاند.

8 - از طرف دیگر چنانچه دولت نظامی در شکستن اعتصابات توفیق نیابد و یا خمینی دعوت به قیام مسلحانه نماید، بحران عمیق تر خواهد شد. در آن مرحله شاه و ارتش بایستی نسبت به اتخاذ اقدامات خشن به منظور حفظ سلطنت تصمیم بگیرند.

سولیوان