گزارش تحولات انقلاب

سند شماره 83

خیلی محرمانه

3 اکتبر 1978 - 11 مهر 1357

از: سفارت آمریکا، تهران - 9584

به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی.

مرجع: (الف) تهران 9526، (ب) تهران 9474

موضوع: گزارش سیاسی - امنیتی، 3 اکتبر

خلاصه: آشوب از 30 سپتامبر تا 1 اکتبر افزایش یافت. مطبوعات گزارش می کنند 6 نفر کشته شدند. مخالفین به انتقاد از پیش نویس لایحه آزادی اجتماعات ادامه می دهند. دولت به طور آشتی جویانه پیشنهاد اختلافی نمایندگان نسبت به لایحه دانشگاهها را مورد بررسی قرار می دهد. حزب اتحاد برای آزادی در تلاش برای عضویت در سوسیالیست بین الملل می باشد. یک سردبیر با ضمانت آزاد شد. دادستان نقش عوض می کند و اصرار دارد دعوای مربوط به 18 دانشجو کنار گذاشته شود.

1- تعدادی از منابع در اینجا منجمله شهروندان آمریکایی از شهرهای دورافتاده تعدادی از وقایع امنیتی را بین 30 سپتامبر و اول اکتبر گزارش می کنند که حتی از آنهایی که مطبوعات تحت پوشش قرار داده اند بیشتر است. مرجع الف به ترور یک رئیس پلیس در مشهد و تظاهراتی در کرمانشاه که جدی ترین نمایش قدرت بود اشاره دارد. مطبوعات صبح روز 3 اکتبر شهرهای دیگری مثل رضائیه، دورود، زنجان و همدان را در لیست شهرهایی که در یکشنبه گذشته در آن آشوب هایی به راه افتاده قرار دادند و شش کشته و 30 زخمی را در فهرست خود وارد کردند. تظاهرکنندگانی که در این شهرها نسبت به رفتار دولت عراق با آیت الله خمینی اعتراض می کردند از بمب و نارنجک استفاده کردند. تظاهراتی در نقاط دیگر مثل دزفول، مهاباد، شاه آباد غرب و بانه وجود داشت لیکن آرام برگزار شدند. منابع پلیس تظاهراتی را در خیلی از شهرهای دیگر گزارش گردند که شاید شامل خشونت های بیشتری بوده اند. ممکن است به دلیل گزارش مطبوعات در مورد اینکه کمیته حقوق بشر در پاریس اعلام نموده که محدودیت های خمینی مرتفع شده، از شدت وقایع ناشی از ایجاد چنین مشکلاتی کمی کاسته شده باشد. (نظریه: وقایع چند روز گذشته نشان می دهند مخالفین چنانچه میل به انجام آن داشته باشند هنوز واجد ظرفیت لازم برای افزایش فعالیت های خیابانی هستند و راضی به تحمل عواقب آن نیز می باشند. تظاهرات یکشنبه فقط در شهرهایی که حکومت نظامی در آنها برقرار نبود رخ داده و در هر حال فعالیت در شهرهایی که حکومت نظامی در آنها برقرار است محدود به بستن مغازه ها می باشد.)

2- مطبوعات صبح روز دوم اکتبر انتقاد شدید رهبران مخالف از لایحه «آزادی اجتماعات» دولت را نقل کردند و همچنین سه مقاله روزنامه کیهان بین المللی شدیداً با مواد محدود کننده در لایحه مخالفت نمود. از سنجابی رهبر جبهه ملی نقل قول شد که لایحه بایستی لایحه «محدودیت اجتماعات» خوانده شود و برخلاف قانون اساسی می باشد. سنجابی مدعی است دولت حق ندارد آزادی انجمنها و جلسات سیاسی را محدود نماید و فقط دادگاهها حق چنین کاری را دارند. علی امینی نخست وزیر سابق با روش مشابهی به لایحه حمله کرد. شاپور بختیار عضو هیأت اجرایی جبهه ملی گفت هیچ حزب سیاسی احتیاج به اجازه برای سازماندهی ندارد و وزارت کشور هیچ گونه حقی (لایحه این حق را داده است) نسبت به انحلال احزاب سیاسی ندارد. پزشکپور نماینده مجلس از حزب پان ایرانیست اظهار داشت این لایحه آخرین بقایای آزادی اجتماعات را از میان برمی دارد.

3- دولت در 24 ساعت گذشته نسبت به مخالفت پارلمانی (با لایحه) سازش پذیرتر بوده است. باهری وزیر دادگستری در یک مصاحبه تلویزیونی به طور ضمنی از مجلس عذرخواهی کرد و شرایط آشفته را آرام تر نمود ولی نه پیش از آنکه 63 نماینده مجلس به 30 نفر دیگر که از مجلس خارج شدند بپیوندند (مرجع الف). از طرف نمایندگان درخواست عذرخواهی صریح تری در جلسه غیرعلنی امروز مجلس شده است. نهاوندی وزیر علوم و آموزش عالی اعلام نمود لایحه استقلال دانشگاهها تغییر می کند و سفارت به طور خصوصی مطلع گردید. قصد نهاوندی بر این است که برای تجدیدنظر در لایحه، نمایندگان دانشگاهها را گرد هم بیاورد که احتمالاً از هفته آینده شروع خواهد شد. در حال حاضر این موضوع در میان سایر موضوعات دیگر در جلسه رؤسای دانشگاهها در تهران به بحث گذاشته شده است.

4- بنی احمد نماینده مجلس در یک مکالمه تلفنی از رم که وی در آنجا در جلسه «کنگره دانشجویان ایرانی غیرکمونیست» شرکت جسته بود، اعلام نمود اتحاد وی با حزب آزادی به خاطر عضویت در «سوسیالیست بین الملل» است.

5- دکتر محمدحسین میمندی نژاد سردبیر مجله رنگین کمان در تاریخ اول اکتبر با ضمانت آزاد شد. وی حدود دو هفته پیش به اتهام افترا زدن به جامعه مذهبی دستگیر شده بود.

6- یک نماینده دادستان در خلال محاکمه ای در اول اکتبر تغییر موضع داد و از دادگاه خواست تا 18 دانشجوی دانشگاه علم و صنعت را که در ژانویه به خاطر تظاهرات غیرقانونی دستگیر شده بودند آزاد نماید. دادستان اظهار داشت مدارک محکوم نمودن آنان ناکافی و متناقض هستند و این دانشجویان قربانی دولت قبلی هستند که مردم را در تاریکی نگاه داشتند. (نظریه: جدا از نوظهوری حملات سیاسی به دولت، این مورد در میان چند موردی قرار دارد که به ما گفته شده که اساس قانونی یا مبتنی بر شهود را متزلزل کرده، منجر به تبرئه یا مجازاتهای سبک تر از آنچه که در یک یا دو سال گذشته وجود داشت، می شود.)

سولیوان