گزارش تحولات انقلاب فروردین 58

سند شماره 135

محرمانه

2 آوریل 1979- 13 فروردین 1358

از: سفارت آمریکا، تهران - 3481

به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی

موضوع: گزارش وضعیت سیاسی، 2 آوریل

1- (محرمانه - تمام متن)

2- خلاصه: جنگ داخلی در گنبدکاووس ادامه دارد. معاون نخست وزیر می گوید شاید خوزستان استان بعدی باشد. بر اساس گزارش ها بلوچستان آرام و کاملاً تحت نظر است. احتمالاً برخلاف ادعای دولت، کمتر از 98 درصد از رأی دهندگان در رفراندوم شرکت کرده اند. تلاش های دولت برای به دست گرفتن وظیفه اعمال قانون همچنان عقیم مانده است. قانون اساسی به زودی منتشر خواهد شد. انتظام رابطه بین سپاه پاسداران انقلاب با ساختار کنونی فرماندهی ارتش را توصیف می کند. دانشگاه تهران عناصر نامطلوب را پاکسازی می کند. شاید ایران روابط خود را با مصر قطع کند. کاپوچی به ایران سفر می کند. پایان خلاصه.

3- علیرغم اینکه در اواخر روز گذشته 1 آوریل اعلام شد که موافقت نامه آتش بسی بین دولت و نمایندگان ترکمن های گنبد کاووس به امضا رسیده است، ولی ظاهراً برخی شورشیان ترکمن آتش بس را رعایت نمی کنند. هم در ساعات پایانی دیشب و هم امروز رادیو و تلویزیون دولتی مکرراً از قول وزیر کشور گفته اند که «اگر تا ساعت 15:00 روز دوم آوریل تیراندازی ها، آشوب ها و شرارت های دیگر خاتمه نیابد ... اقدامات ضروری قاطعی اتخاذ خواهد شد.» امیرانتظام، سخنگوی دولت، روز گذشته در یک مصاحبه مطبوعاتی مدعی شد که شهر گنبد کاووس در کنترل دولت است، ولی تعدادی تیرانداز به مردم کوچه و خیابان تیراندازی می کنند. او بار دیگر به ترکمن ها و سایر اقلیت های قومی اطمینان داد که حقوق مشروع آنها در قانون اساسی جدید ایران به رسمیت شناخته خواهد شد. او اظهار داشت که

ص: 269

اقلیت اندکی از ضدانقلابیون با این تفکر غلط که دولت و نیروهای مسلح تضعیف شده اند، سعی داشتند از تمایل ترکمن ها برای اداره بیشتر امور خود سوءاستفاده کنند.

4- انتظام همچنین گفت که دولت احتمال می دهد خوزستان دومین منطقه ای باشد که ضدانقلابیون سعی خواهند کرد با سوءاستفاده از مسایل قومی در آن شرارت کنند. با وجود این، او مدعی شد که اقدامات احتیاطی لازم برای جلوگیری از خونریزی ها اتخاذ شده است. او گفت که احتمالاً ناآرامی در استان ها چند ماه دیگر ادامه خواهد یافت.

5- ظاهراً بیشتر ترور نافرجام یک رهبر مذهبی در زاهدان، مرکز استان سیستان و بلوچستان، در روز 28 مارس بود تا آشوب های قومی که خمینی را در اواخر هفته پیش واداشت که نماینده ای به زاهدان اعزام کند. با وجود این، اوضاع استان کاملاً تحت نظر است و برغم آرامش پر تنش در زاهدان، گزارش ها حکایت از ناآرامی بلوچ ها دارد.

6- علیرغم ادعای وزیر کشور که گفته است 98 درصد واجدین شرایط رأی در رفراندوم روز 30 و 31 مارس شرکت کردند، ظاهراً تعداد قابل ملاحظه ای از مردم به دلایل مختلف در رأی گیری شرکت نکرده اند. گزارش ها حکایت از تلاش های متعدد برای مختل ساختن روند رأی گیری در کردستان داشت، و درگیری در ترکمن صحرای گنبد کاووس نیز مسلماً تعداد رأی دهندگان در این منطقه را محدود کرده است. علاوه بر این، گزارش هایی از تحریم رفراندوم در برخی قسمت های بلوچستان و شرکت فقط 60 درصد کل واجدین حق رأی استان در رفراندوم مخابره شده است.

7- دولت اعلام کرده است که دادستان کل نمایندگانی به 14 دفتر کمیته انقلاب که ظاهراً مسئولیت گرداندن امور شهر تهران را بر عهده دارند، و همچنین دفتر مرکزی پاسداران شبه نظامی انقلاب و کمیته های انقلاب در استان ها مأمور کرده است. پیش از این اعلام شده بود که مأموران کمیته فقط با داشتن حکم کتبی حق بازداشت افراد، بازرسی اماکن، و مصادره اموال را دارند. بر اساس آخرین اطلاعیه، مأموران کمیته و اعضای سپاه پاسداران فقط با تأیید و حضور نماینده دادستان کل حق مبادرت به انجام چنین اعمالی را خواهند داشت. با وجود این، در اطلاعیه فوق آمده است که: «هر شهروندی که مجرم شناخته شده ای را ببیند و یا شاهد جنایتی باشد، می تواند فرد مجرم را دستگیر کند، ولی باید او را هر چه سریع تر به دادگاه های انقلاب تحویل دهد، و به خاطر داشته باشد که دستگیری افراد در خانه هایشان و بازرسی اماکن فقط با [حکم] دادستان عمومی انقلاب [مجاز] است ...» چنانکه اطلاع یافته ایم، مأموران انتظامی در واقع بدون هیچ محدودیتی به دستگیری ها، بازرسی ها و مصادره خودسرانه اموال ادامه می دهند. بنابراین، تلاش دولت برای به دست گرفتن اجرای قانون تا به حال بی نتیجه بوده، و این امر از هشدارهای اخیر دولت، که در بالا ذکر شد، کاملاً پیداست.

8- انتظام، سخنگوی دولت، در ارتباط با قانون اساسی جدید ایران گفت چنانکه اطلاع یافته است پیش نویس قانون اساسی بزودی منتشر خواهد شد و مردم ایران یک ماه وقت دارند

ص: 270

که آن را مطالعه کنند. معلوم نیست منظور انتظام چیست، یعنی اینکه آیا بعد از آن قانون اساسی، چنانکه دولت قبلاً اعلام کرده بود، برای بررسی بیشتر و احتمالاً برخی اصلاحات به مجلس مؤسسان خواهد رفت، و یا اینکه طبق بیانات اخیر مقامات به رفراندوم عمومی گذاشته خواهد شد. اگر چه نحوه صحبت انتظام نشان می داد که او شخصاً متن قانون اساسی جدید را ندیده است، ولی مدعی شد که قانون اساسی جدید آزادی کامل بیان و فعالیت سیاسی را تضمین می کند.

9- انتظام در ارتباط با نیروهای مسلح گفت که سپاه شبه نظامی پاسدارن انقلاب یک نیروی کمکی در کنار نیروهای منظم ارتش خواهند بود. انتظام گفت که وجود چنین نیرویی از بروز کودتا از نوعی که مصدق را در سال 1953 سرنگون ساخت، جلوگیری می کند. او گفت که عضویت در سپاه برای مرد و زن آزاد است. انتظام همچنین گفت که ساختار فرماندهی ارتش همچنان در دست یک شورای سه تا پنج نفره است که «تصمیم می گیرند، فرمان صادر می کنند، و آنها را به اجرا می گذارند.» این جملات آنچه را که خودمان از مشاهد محدود حتی واحدهای منظم ارتش در منطقه تهران فهمیده بودیم، تأیید می کند، بدین معنا که فرماندهان به تنهایی تقریباً هیچ اقتداری بر گروه هایی که ظاهراً تحت فرمان آنها هستند، ندارند.

10- شورای دانشگاه تهران، که اعضای خودگماشته چپگرایش از استادان، دانشجویان و کارمندان غیر آموزشی هستند اعلام کرده است که هر کسی که در دانشگاه تهران هر نوع رابطه ای با رژیم گذشته داشته است، پاکسازی خواهد شد. رابطه با رژیم گذشته از تماس با ساواک تا عضویت در هر یک از احزاب سیاسی شاه تلقی می گردد. اگر در رعایت این معیار ها سختگیری شود، تعداد کمی در دانشگاه باقی خواهند ماند و گویا شورای دانشگاه نیز این مسئله را فهمیده است. در این اطلاعیه آمده بود که شورا تصمیم گرفته است «به آنهایی که برخلاف اخلاقیات دانشگاه رفتار ضدانقلابی و ضدمردمی از خود بروز داده اند، اجازه ادامه کار بدهد، به شرطی که رفتار خود را اصلاح و تصحیح کنند.» با وجود این، آنها اجازه ی داشتن پست های اجرایی را نخواهند داشت. در اطلاعیه هیچ توضیحی در مورد پست اجرایی ذکر نشده بود.

11- بر اساس گزارش کیهان، ایران در نظر دارد روابط دیپلماتیک خود را با مصر قطع کند. «یک منبع سیاسی مطلع» مدعی بود که پس از محکومیت پیمان صلح مصر- اسرائیل از طرف خمینی و تصمیم کشورهای عرب در اجلاس هفته پیش بغداد، نخست وزیر بازرگان و وزیر امور خارجه، سنجابی، در حال بررسی این مسئله هستند.

12- اسقف اعظم، والریان کاپوچی، که بر اساس گزارش ها عضو الفتح است و زمانی را در زندان اسرائیلی ها گذرانده است، در تهران به سر می برد و به همراه هانی الحسن، نماینده سازمان آزادی بخش فلسطین، در جلسات متعددی حضور می یابد. او قرار است فردا برای ملاقات با خمینی به قم سفر کند.

سولیوان