گزارش تحولات انقلاب فروردین 58

سند شماره 144

محرمانه

9 آوریل 1979-20 فروردین 1358

از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران - 3701

به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی.سی.

منابع: رسانه های خبری فارسی زبان، کارکنان سفارت، وابستگان نظامی سایر کشورها، منبع 68460008

تهیه کننده گزارش: سرهنگ تی.ای.شافر، وابسته دفاعی

مقام تأییدکننده گزارش: سرهنگ تی.ای.شافر، وابسته دفاعی

موضوع: گزارش وضعیت ایران، 9 - 8 آوریل 1979

16- خلاصه: (بدون طبقه بندی) این گزارش وقایع 24 ساعت گذشته از ساعت 12:00 روز 8 آوریل تا ساعت 12:00 روز 9 آوریل 1979 را پوشش می دهد: اعدام سپهبد ربیعی و خواجه نوری. انتصاب دریادار مدنی به مقام استانداری خوزستان. تظاهرات بیکاران. کشته شدن چند نفر بر اثر انفجار بمب در تهران. و خبرهای دیگر.

ص: 289

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه)

الف- (بدون طبقه بندی) اعدام سپهبد ربیعی و خواجه نوری: در ساعت 01:30 بامداد امروز، دوشنبه 9 آوریل، سپهبد امیرحسین ربیعی، فرمانده و رئیس سابق ستاد نیروی هوایی و سپهبد علی محمد خواجه نوری، رئیس سابق جی3 ستاد عالی فرماندهی در تهران تیرباران شدند.

سپهبد ربیعی در جریان محاکمه اش در روز گذشته گفت که متأسف است که برای کسی (شاه) کار می کرده که او را نمی شناخته است. او گفت زمانی شاه را شناختم که ژنرال هایزر تصمیم گرفت او را از ایران بیرون بیندازد. بر اساس گزارش ها، سپهبد خواجه نوری گفت که چون اطلاعات سیاسی کافی نداشتم، نمی دانستم واقعاً چه خبر است.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه): مرگ دو رهبر نظامی بزرگ نقطه آغاز دور دیگری از اعدام افسران ارشد ارتش است. محاکمه مجدد و اعدام ربیعی هم برای ما و هم برای تمامی افسران نیروی هوایی که اخیراً با آنها صحبت کرده بودیم، غیرمنتظره بود. ما دیگر امیدی به زنده ماندن سپهبد مقدم و سایر ژنرال های ارتش که احتمالاً سپهبد بخشی آذر نیز در میان آنهاست، نداریم. وابسته نظامی سعی دارد از طریق مقر نیروی هوایی ایران، محل اقامت خانم ربیعی را پیدا کند.

ب- (بدون طبقه بندی) انتصاب دریادار مدنی به مقام استانداری خوزستان: در روز 8 آوریل دریادار مدنی به سمت استاندار خوزستان منصوب شد، ولی پُست خود در مقام رئیس ستاد نیروی دریایی را نیز حفظ خواهد کرد. مدنی ابراز داشت که خوزستان نه فقط به دلیل نفت بلکه در آینده به دلیل کشاورزی از مهمترین مناطق کشور است. او گفت که سال ها در خوزستان بوده و با این منطقه کاملاً آشناست. مدنی افزود که سعی می کند کار و مسئولیتش را در استان از یکدیگر جدا کند و نهایت تلاشش را برای انجام وظیفه در این استان انجام خواهد داد. مدنی همچنین گفت که کارش موقت خواهد بود.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه): مدنی در این شغل دومش نیز همچون زمانی که وزیر دفاع بود، چندان موفق عمل نمی کند و احتمالاً مدت زیادی در این پُست باقی نخواهد ماند. از آنجایی که مدنی با مشکلات زیادی در خوزستان مواجه خواهد شد، دریادار علوی، جانشین رئیس ستاد نیروی دریایی قدرت روز افزونی خواهد یافت که این مسئله به نفع نیروی دریایی خواهد بود.

ج- (بدون طبقه بندی) تظاهرات بیکاران: در طول چند روز گذشته بیکاران در سرتاسر ایران دست به تظاهرات و راهپیمایی زده اند. روزنامه های فارسی زبان گزارش می دهند که 5000 نفر (البته عدد 1000 به حقیقت نزدیک تر است) به سوی منزل آیت الله طالقانی راهپیمایی کردند. آنها گفتند که کار می خواهند، حقوق می خواهند، و نباید اخراج شوند. آنها گفتند که فقط حرف زدن کافی نیست، و دولت باید کاری بکند. این راهپیمایی خشونت آمیز

ص: 290

نبود. ولی تظاهرات کارگران در اصفهان منجر به مرگ یک دانشجو و چهار نفر دیگر شد. تظاهرکنندگان شکایت داشتند که 5 یا 6 ماه است که بیکارند.

در آبادان، 500 دیپلمه بیکار در باشگاه شهرداری آبادان تجمع کردند و می خواستند بدانند که دولت قصد دارد برای آنها چه کاری انجام دهد. در شمال ایران در شهر تبریز بیکاران با اعتصاب غذا دست به اعتراض زده اند. گفتگوهایی که با آیت الله قاضی طباطبایی و پسر آیت الله شریعتمداری، که یک مهندس است، انجام شد موقتاً برخی مشکلات را حل کرد، ولی تظاهرکنندگان گفتند که یک هفته منتظر می مانند تا ببینند دولت برای آنها چه خواهد کرد.

نظریات تهیه کننده گزارش (محرمانه): با فرونشستن سرخوشی انقلاب و به صدا درآمدن شکم های گرسنه، مشکلات اساسی یک جامعه راکد نیز خود را نشان می دهد. اگر دولت جدید اسلامی یاد نگیرد که از طریق واردات مواد غذایی و یک برنامه کاملاً پیشرفته کشاورزی نیازهای اولیه مردم را بر آورده کند، آنگاه ناآرامی های گسترده ای در میان توده های فقیر جامعه رخ خواهد داد.

د- (بدون طبقه بندی)کشته شدن چند نفر بر اثر انفجار بمب: بر اثر انفجار یک بمب ظاهراً خنثی شده در مقر فرماندهی مرکزی کمیته نیروی هوایی در میدان ونک پنج نفر کشته و چهار نفر دیگر مجروح شدند. این بمب در یک مسجد کشف شده و به کمیته نیروی هوایی انتقال یافته بود تا خنثی شود. تلاش یک «متخصص» برای خنثی کردن بمب ظاهراً کافی نبود و بمب چند ساعت بعد منفجر شد.

ه- سایر خبرها (محرمانه):

(1) ژنرال گَست در روز 8 آوریل با وزیر جدید دفاع دیدار کردند. نگاه کنید به پیام محرمانه مرکز مستشاران نظامی آمریکا شماره 3677، مورخ 8 آوریل 1979.

(2) دو نفر از افسران مرکز مستشاران نظامی طی چند روز گذشته به کمیته های محل رفتند. مأموران کمیته از یک سرهنگ که داشت به خانه اش سر می زد، خواستند تا برای پاسخ دادن به برخی سئوالات به کمیته برود. سوءتفاهم در فضایی دوستانه حل شد و به او اجازه دادند بازگردد.

(3) همسایگان یک وابسته سابق نیروی دریایی از بانکوک که هم اکنون شغلی غیرنظامی در ایران دارد به او هشدار داده اند که به ظن همکاری با سیا تحت مراقبت است. او حالا هر روز با سفارت تماس می گیرد.

(4) محافظان ایرانی سفارت که از نیروی هوایی مأمور شده اند با تیراندازی در ساعت 03:00 صبح باز هم کارمندان آمریکایی سفارت را که در خواب بودند، بیدار کردند. بر اساس گزارش های تأیید نشده، ظرف 3 تا 4 هفته آینده مأموریت محافظان نیروی هوایی خاتمه می یابد و پلیس ایران وظیفه حفاظت از سفارت را بر عهده خواهد گرفت.

(5) اولین محموله از اثاثیه منازل مرکز مستشاران نظامی امروز ساعت 11:30 به وقت

ص: 291

محلی، مورخ 9 آوریل با پرواز شماره 70RCE هواپیمای 747 از فرودگاه مهر آباد ارسال شد.