گزارش تحولات انقلاب در تهران

1- مطبوعات و رسانه های گروهی شرح کاملی از حوادث روز 8 سپتامبر ارائه نمودند که در این حوادث نظامیان تظاهرات بزرگی در میدان ژاله در جنوب تهران را در هم شکستند. شش تظاهرات کوچکتر دیگر در همان حد معمول وجود داشت. اعلامیه حکومت نظامی ابراز داشت ارتش در پاسخ خبرنگاران شناخته شده ای عکس العمل نشان داد که به وسیله خارجیان از نظر مالی تأمین می شوند و با آلات انفجاری از قبیل نارنجک هایی که با آن به نیروهای امنیتی حمله بردند و آنان را زخمی نمودند مسلح شده اند. شاهدان عینی اشاره بر این دارند که در میدان ژاله چندین نفر تظاهرکننده پس از اینکه چند بار از طرف افسرانی که مجهز به بلندگوی دستی بودند به آنان فرصت داده شد از متفرق شدن امتناع ورزیدند. پس از 5 دقیقه معطلی سربازان شروع به تیراندازی هوایی نمودند و سپس به سمت خیابان و سرانجام به سوی جمعیت آتش گشودند. همانطور که تظاهرکنندگان از صحنه فرار می کردند، شروع به شکستن ویترین ها و پنجره ها و آتش زدن مغازه ها نمودند. دو شاهد عینی آمریکایی که در آن منطقه زندگی می کنند ارتش قبل از تیراندازی به آنهایی که به صورت گروهی تجمع می کردند اخطار می نمود، ولی زمانی که سربازان بالای سر آنهایی که مشغول تخریب اموال یا غارتگری بودند می رسیدند نشانه روی می کردند و به طرفشان تیراندازی می نمودند.

2- گزارشات شاهدان عینی، از جمله منبع نهضت آزادی ایران که از مخالفین دولت است (شدیداً حفاظت شود) در مورد توصیف اصلی وقایع به صورتی که در زیر می آید توافق دارند: جمعیت در ساعت 6/30 تا 7 صبح در میدان ژاله شروع به تجمع نمودند. سربازان ارتش آماده بودند و نیروهای تقویتی سریعاً وارد شدند. افسران با بلندگوهای دستی گروههای مردم را تشویق به رفتن به خانه هایشان نمودند. همچنین چندین رهبرمذهبی، و نه همه آنها، جمعیت را تشویق به پراکنده شدن نمودند. تیراندازی حدود ساعت 8 صبح در میدان ژاله و کمی دیرتر در نقاط دیگر آغاز شد. در ساعت 10/30 تخریب شدید بانکها و مغازه ها شروع شد و گشتهای نظامی در منطقه ای به وسعت 5 تا 6 میل در اطراف میدان ژاله مشغول برقراری نظم بودند. تیراندازی پراکنده تا حدود 10/30 بعد از ظهر ادامه یافت. میدان شهناز برای تمام روز بسته بود و یک شاهد آلمانی قابل اعتماد که در منطقه زندگی می کند گزارش می دهد که از هلیکوپترها به طرف خرابکاران خیابانی تیراندازی هایی صورت گرفت. منبع نهضت آزادی ایران می گوید خیلی ها نمی توانستند باور کنند که سربازان ایرانی به طرف جمعیت تیراندازی می کنند و فکر می کردند که سربازانی از اسرائیل برای این کار وارد شده اند. این شایعه که در تمام شهر پخش شد کاملاً بی اساس است. منبع نهضت آزادی گفت گروه وی بعداً تشخیص داد واحدهای ارتشی که مورد استفاده قرار گرفتند متشکل از سربازانی از کردستان واقع در غرب ایران بودند.

3- گزارشات رسمی رسانه های گروهی در بعد از ظهر 8 و 9 سپتامبر ارقام 58 کشته و 205 زخمی شمارش شده توسط بیمارستان ها را اعلام نمودند. چندین شاهد عینی آمریکایی و اروپایی اشاره بر این داشته اند که این رقم بایستی خیلی بیشتر باشد. رقم غیررسمی که عصر روز 8 سپتامبر ارائه شد بالغ بر 100 نفر کشته بود. منبع نهضت آزادی گفت گروه وی تصور می کند که در 8 سپتامبر 200 نفر کشته و 2000 تا 3000 نفر زخمی شدند. یک کارمند آمریکایی ساکن نزدیک میدان ژاله می گوید رقم کشته شدگان فقط برای آن منطقه بایستی 200 نفر باشد. کارمندان ساکن مناطق دیگر بین 10 تا 20 نفر کشته برای مناطق خودشان گزارش می کنند. منبع امنیتی دولت ایران تأیید نمود که تعداد کشته ها از شمارش اولیه مبنی بر 58 نفر بر اساس ارقام بیمارستان ها بالاتر است ولی چونکه در برخی مناطق تظاهرکنندگان به اندازه کافی سازمان یافته بودند تا زخمی ها و کشته های خود را از صحنه خارج سازند دولت ایران ارقام صحیحی ندارد. بیمارستان ها که از صبح زود شروع به کار کرده بودند بر روی تمام کسانی که درگیر بودند باز بود، و سازمان خون حدود ظهر روز 8 سپتامبر شروع به درخواست برای اهداء خون بیشتر نمود.

4- مطبوعات در 9 سپتامبر اعلام نمودند فرمانداری نظامی شروع به دستگیری آنانی که در تحریکات و التهابات 7 و 8 سپتامبر دست داشته اند نموده است. منبع نهضت آزادی عصر روز 8 سپتامبر گفت مهندس بازرگان از نهضت آزادی ساعت 2 بعد از ظهر همان روز دستگیر شد و دکتر مفتح مدیر مسجد قبا حدود ظهر توسط 10 مرد مسلح دستگیر شده است. آیت الله فلسفی و کاظمیه نیز دستگیر شده اند و می دانیم که پلیس به دنبال حاج سیدجوادی و دکتر یدالله سحابی از نهضت آزادی می باشد. جالب توجه این که هدایت الله متین دفتری صبح روز 8 سپتامبر دستگیر شد و پس از 2 ساعت آزاد شد. زیرا «ما بر علیه جبهه ملی نیستیم». منبع گزارش نمود که دستور دستگیری کریم سنجابی که اخیراً به سمت دبیر اجرایی جبهه ملی انتخاب شده بود حدود ظهر لغو گردید. (مطبوعات اشتباهاً دستگیری سنجابی را در 9 سپتامبر گزارش کردند).

منبع نهضت آزادی دستگیری های بیشتری در رابطه با افرادی که در راهپیمایی غیرقانونی 7 سپتامبر و آشوب 8 سپتامبر درگیر بودند را انتظار داشت. (نظریه: ظاهراً مقامات حکومت نظامی فقط آنهایی را توقیف می کنند که در وقایع دو روز گذشته درگیر بوده اند. ما هیچ گونه گزارش و نشانه ای حاکی از اینکه دولت ایران آنچنان که افراطیون اشعار می دارند درگیر توقیف انبوه و توده ای مخالفین می باشد، نداریم.)

5- حکومت نظامی برای نیروهای امنیتی و نظامی که جداً از ناآرامی و بی نظمی وسیع ناراحت بوده اند خوشایند بوده است. ما این طور می پنداریم که اکثریت عظیمی از طبقه متوسط نیز به طور کلی خوشحال هستند. برخی از دانشگاهیان با تنفری فزاینده نسبت به شاه و دولت عکس العمل نشان دادند ولی خیلی دیگر حکومت نظامی را به عنوان ضرورتی برای اجتناب از هرج و مرج قبول دارند. گروه مطالعات مشکلات ایران در 8 سپتامبر بیانیه ای منتشر نمود مبنی بر این که حکومت نظامی یک راه حل دائمی برای حذف نقاط ضعف اصلی ایران نیست ولی فرصتی را برای اقدام مثبت فراهم آورده است. گروههای دیگر که در دو هفته گذشته اعلام موجودیت کردند تاکنون ساکت بوده اند. منبع نهضت آزادی گفت برقراری حکومت نظامی ثابت می کند نظر دولت ایران درباره اصلاحات جدی نیست. وی گفت وقایع ثابت می کنند شاه باید برود.

وی گفت مردم، ایالات متحده را اگر چه برای حکومت نظامی دستوری نداده باشد به دلیل اینکه مسبب حکومت نظامی می باشد ملامت می کنند. زمانی که مأمور سفارت نسبت به دومین اظهارنظر عکس العمل شدیدی نشان داد ولی کمی از موضع خود عقب نشینی کرد و در بحث بعد از آن اظهار داشت نهضت آزادی ایران واقعاً اکنون مطمئن نیست که به کجا می خواهد برود.

6- شهر از دیروز ظهر به وقت تهران آرامتر است ولی ما گزارشات متعددی در خصوص جمعیت قابل ملاحظه ای در اطراف بازار داریم. نیروهای امنیتی کوشش می نمایند تا با خویشتن داری عکس العمل نشان ندهند ولی تیراندازی هایی به وقوع پیوسته است.

سولیوان