گزارش تحولات انقلاب در تهران

4- از ساعت 19 به بعد مردم در مساجد تمامی مناطق شمالی تهران (و همچنین در بخشهای جنوب و جنوب غربی تهران) شروع به تجمع کردند. درست ساعت 21 (یعنی ساعت شروع مقررات منع عبور و مرور) گروههایی از بعضی مساجد خارج شده و شروع به سر دادن شعارهای فوق الذکر کردند. این گروهها در اکثر خیابان های اصلی شهر (بین سلطنت آباد و جاده قدیم شمیران) راهپیمایی کردند. یک گروه چشمگیر مسجد تجریش را ترک گفت و نظامیان بالاجبار با اقدام به آتش سنگین آنها را متفرق کردند. ظاهراً تلفاتی رخ داده است ولی تعداد آنها برآورد نشده است. دستجات مردم عملاً در تمامی جاها به شکل مسالمت آمیز راهپیمایی کرده و تخریب در پایین ترین حد خود بود.

سازماندهان تظاهرات به ایرانی های کل منطقه تلفن زده و تعداد قابل توجهی از مردم طبقات متوسط یا بالای ایران را همراه با جمع تظاهرکنندگان به خیابانها کشانده و یا با اتفاق آنها از پشت بامها شعار می دادند. دو تن از مأمورین سفارت که پشت بام خانه شان موقعیت ویژه خوبی دارد، خاطرنشان کردند که در طی مسیر راهپیمایی در 50 تا 80 درصد منازل فردی وجود داشت که به شعاردهندگان بپیوندد. افراد شاهد راهپیمایان خاطرنشان کردند که زنان و بچه ها به طور گسترده در راهپیمایی حضور داشتند. بین ساعات 21 و 23 شب، جوّی سرورانگیز بر شهر حاکم شد در حالیکه صدای فریادها در تمام مناطق شمالی شنیده می شد، سازماندهندگان در بعضی موارد از بلندگوهای دستی و شعارهای هدایت کننده استفاده می کردند.

5- بعد از آغاز ساعات منع عبور و مرور نظامیان نسبتاً کمتر در صحنه آشکار شدند. خودروهای رزمی به مساجد خیابان دولت اعزام شده و جمعیت در آنجا، به طور مسالمت آمیز و بدون تیراندازی متفرق شدند. ولی تیراندازی های بی هدف زیادی در سرتاسر منطقه مزبور شنیده می شد. ظاهراً اگر تلفاتی هم بوده، بسیار کم و در منطقه درّوس و قلهک بوده است. در واقع صرفاً صدای جیغ و فریادهای اتفاقی (که با شعارهای معمولی فرق دارند) در تمامی منطقه شمالی شنیده می شد. تانکها وارد محور جاده قدیم شمیران شده ولی سلاحهای سنگین آنها مورد استفاده واقع نشد. حول و حوش هسته اصلی تظاهرکنندگانی که در نزدیکی منطقه قیطریه گرد آمده بودند و به طرف جنوب حرکت کردند، هیچ گونه فرد نظامی به چشم نمی خورد.

6- وقایع شب مذکور، برای نخستین بار، بسیاری از آمریکایی هایی را که ساکن منطقه هستند و قبلاً تا این قدر نزدیک در معرض تظاهرکنندگان مذهبی نبوده اند، تحت تأثیر قرار داد. ناظران مطلع در مورد مراسم در محرم های گذشته می گویند که این مراسم به وضوح بزرگ ترین و جدیدترین نوع تظاهرات خواهد بود. اساساً به میزان قابل توجهی نگرانی در میان ساکنین خارجی این منطقه بروز کرده است اما با آخرین اطلاعاتی که ما در دست داریم هیچ حادثه ای برای خارجی ها رخ نداده است.

بسیاری از ناظرین از اینکه گروههای مذهبی قادر به بسیج جمعیت زیادی می باشند شگفت زده شده اند. به نظر می آید که اقداماتی جهت تداوم تظاهرات در شب های آتی صورت گرفته است و چنانچه امکان داشته باشد وسعت آنها افزایش می یابد. شعار دادن و سرود خواندن درست بعد از ساعت 21 تا ساعت 23 که بارش خفیف باران و شاید خستگی حنجره ها سبب شد تا فریادها کاهش یابند، ادامه داشت و عملاً بعد از نیمه شب خاموش گشت.

سولیوان