گزارش تحولات انقلاب بعد از ورود امام خمینی

سند شماره 32

محرمانه

4 فوریه 1979 - 15 بهمن 1357

از: سفارت آمریکا، تهران - 1749

به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی

موضوع: گزارش سیاسی - امنیتی 4 فوریه 79

1- (محرمانه - تمام متن)

2- خلاصه: عوامل درگیری ها هنوز وجود دارند. خیابان ها آرام هستند. حزب توده دعوت به جنگ مسلحانه نموده است. شهردار تهران در ملاقات با خمینی استعفا داده است. بختیار با نمایندگان مجلس تماس گرفته تا خواسته خود مبنی بر بازماندن ادارات را حفظ کنند. بنی صدر به عنوان سخنگوی اقتصادی خمینی مطرح می شود. اعتراضات نشسته نسبت به دستگیری همافرهای ناراضی سازمان جدید تروریستی. پایان خلاصه.

3- ایران دیروز و امروز صبح را در آرامش گذراند. تنها گزارش ما در مورد اعمال خشونت، تهاجم نیروهای ارتش به یک تعاونی اسلامی در بندرعباس بوده است، برابر این گزارش نیز هیچگونه جراحاتی به پرسنل وارد نشده است. روز گذشته تظاهرات نشسته ای در مقابل کاخ دادگستری انجام شد. خانواده و طرفداران همافران دستگیر شده نیروی هوایی خواستار آزادی آنان گردیدند. یکی از فعالان حقوق بشر «متین دفتری» برای آنها صحبت نمود

ص: 40

و قول داد که قانون وکلای ایران از همافران متهم دفاع خواهد نمود. فرماندار با اشاره به رفتار خوب مردمی که از خمینی استقبال کردند مدت زمان انجام تظاهرات را افزایش داد.

4- وضعیت سیاسی، هنوز کلیه عوامل درگیری را فراهم می آورد. بعد از کنفرانس خبری دیروز خمینی، آیت الله منتظری مستقیماً اعلامیه ای خطاب به ارتشیان ایران منتشر نموده، آنها را تشویق نموده که مستشاران نظامی آمریکایی را طرد نمایند، زیرا آنها کسانی هستند که: «فرهنگ شاهنشاهی ضداسلامی را به وجود آورده و شما را به طور کورکورانه تحت فرماندهی افسران خدانشناس و فاسد قرار دادند. آیا نمی دانید این به اصطلاح مستشاران، حقوقی برابر یک میلیون ریال دریافت می کنند در حالیکه شما باید با درآمد ناچیزی زندگی کنید؟» او از آنها دعوت نمود: «برادران ارتشی به نهضت بپیوندید و به عنوان سلاح مقدس در خدمت اسلام درآیید.» او همچنین اشاره نمود که مستشاران نظامی آمریکایی به قدری وحشت زده شده اند که می ترسند از خانه های خود خارج شوند. دیروز نخست وزیر بختیار نظریه مشخص خود را در مصاحبه ای با خبرنگار فرانسوی اعلام نمود. او گفت به خمینی اجازه نخواهد داد دولت موقت تشکیل دهد. «اگر او از مرحله حرف به عمل پا بگذارد مشکلاتی به وجود خواهد آمد». تظاهرکنندگان آزادند که هر روز راهپیمایی نمایند. به نیروهای ارتشی دستور داده است تیراندازی نکنند. «ولی اگر آنها با اسلحه و کوکتل مولوتف رژه بروند ما به روی آنها آتش خواهیم گشود و آقای خمینی مسئولیت آن را به عهده خواهد داشت. اگر آنها جنگ داخلی اعلام کنند و دست به اسلحه ببرند، من آنها را دستگیر و در صورت لزوم تیرباران خواهم کرد.» او با عصبانیت عجیبی اظهار داشت اگر خمینی بخواهد در شهر مقدس قم حکومت اسلامی برقرار سازد، جالب توجه خواهد بود «ما نیز واتیکان کوچک خود را خواهیم داشت». وی تسلیم نخواهد شد و اگر خمینی مجدداً خواستار استعفای بختیار بشود جواب او شدید خواهد بود. (روزنامه فرانسه زبان این قسمت از مصاحبه را حذف نموده است.) بختیار گفت من همه درخواست های آیت الله را، به استثناء برقراری جمهوری اسلامی، انجام داده ام، زیرا چنین حکومتی، یک دیدگاه موهومی است.

«اگر کسی به تجربیات گذشته مراجعه کند مشمئز خواهد شد. وی نه وحدت سیاسی را قبول دارد و نه دموکراسی را. او می خواهد روحانیت قوانین را وضع نماید و این آغاز و پایان اوست.» (نظریه: مذاکرات بین دو اردوگاه ادامه دارد، ولی این بدین معنی نیست که نظریات سرسختانه ای که توسط خمینی و بختیار ارائه شده به طور صادقانه ای حفظ شده اند. بختیار با لحن منصفانه قابل توجهی می گوید اگر اجازه دهد خمینی به قدرت برسد، امید به یک رژیم آزاد و دارای مجلس از بین خواهد رفت. از سوی دیگر، واقعاً این احتمال وجود دارد که خمینی دولت موقت خود را به سادگی اعلام نماید و حساب نماید که ارتش یا کنار خواهد کشید و یا اگر بخواهد مداخله نماید از هم پاشیده خواهد شد.

5- دیروز بختیار با 100 نفر از نمایندگان مجلس ملاقات نمود تا آنها را مصمم نماید که

ص: 41

علیرغم تهدید به مرگ، در محل کار خود باقی بمانند. برابر گزارشات وی به آنها گفته است که شواهدی در دست دارد که کمونیست ها برنامه ریزی نموده اند تا ناآرامی های مسلحانه ایجاد نمایند. او از آنها درخواست نمود تا وی را برای گذراندن بحران کمک نمایند. کل تعداد استعفاها تاکنون در حد 32 نفر است که نگران کننده نیست. اما برابر شایعات منعکس شده در جراید حدود 40 نفر دیگر استعفا خواهند داد. ما همچنین از طریق دربار شاهنشاهی مطلع شدیم که علی آبادی عضو شورای نیابت در واقع استعفاء نداده است. علاوه بر این جواد شهرستانی شهردار تهران دیروز به هنگام ملاقات با آیت الله خمینی کتباً استعفای خود را به ایشان ارائه نموده است. در عین حال امروز، به محل کار خود بازگشته است. تصور می شود انتصاب مجدد وی توسط آیت الله صورت گرفته است. دولت امروز بعد از ظهر اعلام نمود که شهرستانی به علت فعالیت های فسادانگیز خود (بخصوص در زمان تصدی وزارت راه) از کشور ممنوع الخروج شده است. به شورای شهر دستور داده شده که شهردار دیگری انتخاب نمایند.

6- دو نفر از مقامات عالیرتبه سیستم مخابرات راه دور از شرکت ارتباط بی سیم ایران توسط مقامات حکومت نظامی دستگیر شده اند. برابر گزارشات ادریسی، مدیرکل و فرخندار معاون مدیرکل، درگیر مذاکرات غیررسمی بر علیه خواسته های دولت هستند. ولی مقامات حکومت اتهامی به آنها وارد نکرده اند و حتی دستگیری آنها را تأیید ننموده اند.

7- حزب توده با صدور اعلامیه شدیداللحنی در خارج از پاریس دعوت به «مبارزه مسلحانه» بر علیه رژیم نموده است. تنها اعتصاب غذا کافی نیست. به «تهاجمات مسلحانه، با اشغال یگان های نظامی و پایگاه های مهم دشمن، باید ماشین نظامی دشمن را از کار بیاندازید». در همین حال روز گذشته محمدجواد خاتمی یکی از اعضای چپگراهای کمیته کارگران صنعت نفت در اعتراض به «جو نامساعد در اهواز و اخلال در مسئولیت های رسمی نمایندگان کارگران اعتصابی صنعت نفت توسط نمایندگان آیت الله خمینی به ریاست بازرگان» استعفا داده است. این اولین درگیری علنی بین چپی ها- اسلامی ها در اجتماع است که در بین کارگران مناطق نفتی بروز کرده است. این مورد قبلاً توسط سفارت و سایر ناظرین پیش بینی شده بود.

8- اگر کارگران گمرک کالاهای وارداتی را ترخیص نکنند، کشور با کمبود بعضی مواد دارویی مواجه خواهد شد. در حالیکه قرار است داروها مانند سایر اقلام ضروری ترخیص شوند. به نظر می رسد بعضی اقلام مانند «باند» در این استثناء منظور نشده اند. در اقداماتی مشابه کمیته نظارت عالی بر اعتصابات، خمینی دیروز به کارگران اسکله ها دستور داد که به منظور جلوگیری از ضررهای جبران ناپذیر به کشور اعتصاب خود را پایان دهند. این تصمیم گیری به این علت اتخاذ شد که متوجه شدند این گونه کالاها پس از دو ماه در بنادر غیرایرانی حراج خواهند شد. کمیته نظارت عالی بر اعتصابات همچنین به اعتصابیون گمرک دستور داد که فرآورده های کشاورزان، به خصوص گندم را ترخیص نمایند و بویژه به مأمورین دستور داده اند که حدود 1000 کامیون را که در مرز ترکیه معطل شده اند ترخیص نمایند. برای ما مشخص

ص: 42

نیست که آیا این دستورات توسط اعتصابیون انجام می شود یا نه.

9- ظاهراً ابوالحسن بنی صدر به عنوان سخنگوی اقتصادی خمینی مطرح شده است. برنامه او برای ملی کردن بانک ها، تأکید بر صنایع پتروشیمی، لغو وام های خارجی، مالیات های سنگین بر قطعات یدکی وارداتی، و خط مشی های دیگر در آخرین مصاحبه با مجله فرانسوی مطرح شده است که با نظریات ناموافق سردبیر آن به دست ما رسیده است. امروز بنی صدر در گردهمایی دانشگاه صنعتی سخنرانی خواهد نمود.

10- یک گروه تئوریسین جدید که خود را «چریک های فدایی قانون اساسی ایران» نامیده اند، در اعلامیه ای که دیروز منتشر شده اعدام نموده اند کسانی را که از «مسکو حقوق می گیرند» اعلام خواهند کرد. اولین شخص مورد نظر آنها کریم سنجابی است. آمریکا با ادعای اینکه 15000 نفر عضو در ایران و خیلی بیش از آن در خارج دارند اعلام کردند با هرگونه دیکتاتوری خواهند جنگید حتی اگر این دیکتاتوری از دولت بختیار باشد. در مورد جمهوری اسلامی نیز اشخاص با خمینی طرف مشورت هستند که در جهت منافع بازار فعالیت کرده و از مسکو دستور می گیرند. این گروه با بیش از 15000 نفر عضو تاکنون تهدیدات خود را عملی نکرده است.

11- رادیو ایران دیشب خبر دستگیری دو نفر از وزرای سابق: هوشنگ نهاوندی (وزیر علوم و آموزش عالی) و عبدالمجید مجیدی (سازمان برنامه و بودجه) را اعلام نمود. آنها متهم به سوءاستفاده از قدرت و فساد شده اند.

12- حدود ظهر امروز کارمند سفارت شاهد برگزاری تظاهرات حدود 300 نفری علیه بختیار در مقابل هتل اینترنشنال (که به طور معمول محل اقامت خبرنگاران خارجی است) بود.

13- کنسولگری تبریز گزارش می دهد زد و خوردهایی بین گروه های مسلمان و چپگرا در نزدیکی دانشگاه روی داده است. مقامات مسئول از قبل اطلاعیه هایی درمورد این درگیری ها دریافت کرده اند و انتظار وضع بدتری را نسبت به آنچه که عملاً روی داد، داشتند. کنسول گزارش می دهد که مارکسیست ها به طور روزافزونی احساس می کنند که کنار گذاشته شده هستند، و سرخوردگی آنها احتمالاً مشکلات بیشتری در آینده به وجود خواهد آورد.

سولیوان