گزارش تحولات انقلاب اسفند 57

سند شماره 101

محرمانه

شماره گزارش: 79 0130 6846

14 مارس 1979 - 23 اسفند 1357 

از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران

به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی.

موضوع: گزارش وضعیت ایران

16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش اطلاعات مربوط به ساعت 12 چهاردهم مارس تا 12 پانزدهم مارس 1979 به وقت محلی را ارائه می دهد. اطلاعات ارائه شده شامل موارد ذیل است:

اعتراض بازرگان به محاکمات، رفراندوم، جبهه دموکراتیک ملی، محاکمه هویدا، ادامه تیراندازی ها در محوطه سفارت، سخنرانی های متداول خمینی، خردمندی اسلامی طالقانی،

ص: 195

پیشنهادات میانه روانه شریعتمداری، تظاهرات در مقابل سفارت انگلستان، اعدام ها، شایعه استعفای سنجابی و استاندارد غذایی نیروهای مسلح.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزئیات: (محرمانه)

الف- اعتراض بازرگان به اعدام ها: شب گذشته نخست وزیر «مهدی بازرگان» در تلویزیون، محاکمات پشت درهای بسته و شیوه انجام اعدام ها را محکوم کرد. او همچنین اظهار داشت که دولت از داخل کشور تهدید می شود و نه از خارج. او از دانشجویان خواست که سر کلاس هایشان برگشته و از پرسه زدن در اطراف شهر پرهیز نمایند. او گفت که کارگران نبایستی مدیریت ها را از طرف خویش نصب نموده و موجب مشکلات بیشتری گردند. او از اینکه زنان بر سر حجاب این چنین هیاهویی به راه انداخته اند، اظهار تأسف کرد. نخست وزیر افزود موقعی که من زمام امور کشور را به دست گرفتم، ذخایر ملی 5 میلیارد تومان بود در حالیکه اکنون بالغ بر 20 میلیارد تومان شده است.

پخش برنامه او با تلاوت آیات قرآنی که بر ایمان، حاجات، شکیبایی، کوشش، کار و مهربانی و صمیمیت تأکید داشت، پایان یافت.

نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): اگرچه بازرگان در برابر عموم با سروصدا از خود دفاع می نماید، ولی شاید از دوران صدارتش چند روزی باقی نمانده باشد. مخالفت او با محاکمات، ناتوانی آشکار او از گرداندن چرخ اقتصاد، (پیداست که ایرانیان نمی توانند این مطلب را درک کنند که ماه های زیادی وقت لازم است تا اقتصاد روال طبیعی خود را پیدا کند) و پاسخ ساده او به زنان «جماعت زن این چنین هیاهوی بزرگ به راه انداخته اند» موجب خواهد شد که نخست وزیری او دیری نپاید.

ب- رفراندوم: محدودیت سنی برای رأی دادن از 16 سال به 18 سال افزایش یافت. وزیر کشور به کلیه نواحی انتخاباتی دستور داد تا «سریعاً هیأت های نظارت بر انتخابات را تشکیل بدهند.» هیأت ها متشکل از 5 نفر از«معتمدین مقیم محل» به اضافه اعضای علی البدل خواهند بود.

ج- جبهه دموکراتیک ملی: جبهه دموکراتیک ملی کوشش های همه جانبه ای برای جلب حمایت مردم، کارگران، معلمین و نویسندگان به طرف خود می کند. گزارش شده که گروه های فداییان و مجاهدین خلق نامه های تشکرآمیزی برای «هدایت الله متین دفتری» رهبر جبهه دموکراتیک ملی فرستاده اند.

نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): با پشتیبانی این دو گروه، جبهه دموکراتیک ملی احتمالاً به یکی از قوی ترین احزاب در دولت ایران تبدیل خواهد شد.

د- محاکمه هویدا: روزنامه ها گزارش می دهند که یک دادگاه انقلاب محاکمه «هویدا» را شروع کرده است. او نیز با تأسی جستن به دیگر متهمین، با اظهار بی گناهی اعلام کرد که تنها از اوامر شاه پیروی می کرده است.

ص: 196

نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): چه کسی محاکمه ها را هدایت می کند و یا تحت چه قانونی این محاکم عمل می شد. احتمالاً او نیز از همان نتایج و آزادی هایی که در دادگاه برای رهبران سیاسی سابق وجود داشت، برخوردار خواهد شد.

ه- تیراندازی در منطقه سفارت ادامه دارد: شب قبل نیز بیش از شب های گذشته، محافظین ایرانی عدم کنترل و آموزش نظامی خویش را به نمایش گذاشتند. مابین ساعت 11 شب الی 3 صبح تیراندازی شدیدی در منطقه سفارت درگرفت.

یک مقام سفارت هنگامی که از اقامتگاه سفارت به سوی درب شمالی می رفت توسط یک گارد نیروی هوایی مسلح آماده تیراندازی اسکورت می شد، شاید او فکر می کرد که مشغول انجام وظیفه حفاظت از یک آمریکایی است. اما برعکس در اقامتگاه وابسته دفاعی واقع در منطقه «نیاوران» شب نسبتاً آرام بود؛ و تنها صدای تیراندازی های گاه به گاهی در طول شب شنیده می شد.

و- سخنرانی متداول خمینی، خردمندی اسلامی طالقانی و پیشنهادات معتدل شریعتمداری: سخنرانی اخیر خمینی به مردمش شامل هشدارهایی بود که خطاب به گروهی از کارمندان مخابرات که در قم با ایشان دیدار می کردند، ایراد شد. آیت الله العظمی گفت: «ما هنوز در نیمه راه هستیم، و هنوز در بین ما جنایتکاران و خائنان زندگی می کنند. جنایتکاران خارجی و نفت خواران هنوز دست از سر ما برنداشته اند. شما باید هوشیار بمانید و توطئه های آنان را خنثی کنید.» طالقانی طی یک مصاحبه رایویی و در یک گفتگوی بسیار خردمندانه و با اتکای به نفس از تمامی ایرانیان خواست که عید نوروز را همراه با تلاش سراسری برای خانه تکانی جشن بگیرند. او اظهار داشت «تمام ایرانیانی که در شهر زندگی می کنند باید آستین هایشان را بالا بزنند» و شهرها را تمیز نمایند چون که «اسلام طهارت و پاکیزگی کامل و پاکیزگی درون و بیرون خانه را مطالبه می نماید.» او همچنین در دفاع از دولت وقت اظهار کرد که «ایرانی ها می بایستی جهت تقویت و پیشبرد امور دولت تلاش نمایند. شریعتمداری از مردم دعوت نمود که در امور سیاسی شرکت نمایند. او مجدداً اظهار داشت که مردم می بایستی حق داشته باشند که یک حزب سیاسی را به عنوان «بهترین نماینده افکارشان» انتخاب نمایند. آیت الله میانه رو گفت که «او کلیه احزابی را که افکار دموکراتیک اسلامی را منعکس می نمایند، تأیید می کند» و سپس به حزب جدید جمهوری اسلامی اشاره نمود. دیروز اصول این حزب جدید اعلام شد. در میان متدهای آشفته بکارگیری اسلام و اهداف اصلی آن، سخنانی مبنی بر این وجود دارد که می بایستی یک ارتش ملی برای حفظ مرزهای ایران در مقابل تهدید بیگانگان تشکیل شود.

نظریات تهیه کننده (محرمانه- غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): ما مرتباً شاهدیم که نظریات خردمندانه و عملی طالقانی و شریعتمداری در صفحات اول و بر جلد نشریات درج می گردد. و با افول آرام آرام خمینی در «قم»، رهبران مسلمان آگاه تر و کاراتر نفوذ خویش را بر توده های مذهبی گسترش می دهند.

ص: 197

ز- تظاهرات در برابر سفارت انگلیس: وابسته هوایی سفارت انگلیس و روزنامه های انگلیسی زبان از یک تظاهرات نسبتاً آرام و مسالمت آمیز در برابر سفارت انگلیس گزارش می دهند. وابسته هوایی انگلستان اظهار داشت که تقریباً تعداد 1500 نفر متشکل از دو یا سه گروه به مدت دو الی سه ساعت جهت اعتراض به رفتار با ایرانیان در نقاط ورودی انگلستان، دست به تظاهرات زدند. او احساس نموده که تظاهرات ساختگی بوده و بدین وسیله می خواستند موجبات سرشکستگی انگلستان را فراهم نمایند.

در حدود 10 ایرانی وارد سفارت شده و با «گراهام» سفیر انگلستان بیش از یک ساعت در مورد شکایاتشان صحبت کردند. از 1500 نفر تنها یک نفر اظهار داشت که از ورود او به انگلستان ممانعت شده و او را بازگردانده اند. پاسداران انقلاب جمعیت را کنترل کرده و در مذاکرات نیز نقش میانجی را ایفا نمودند.

[ح]- اعدام ها: با اینکه خبر اعدام ها از صفحه اول به صفحه دوم روزنامه کیهان منتقل شده و دیگر از عکس اعدامیان که معمولاً در سابق درج می شد خبری نیست، گزارش شد که پنج ایرانی توسط جوخه های مرگ به دیار عدم شتافتند. نام سرتیپ «اکبر غفاریان» فرمانده تیپ زرهی دزفول در اول لیست قرار داشت و سه تن از چهار نفر باقیمانده افسران شهربانی دزفول و نفر آخر گروهبان گارد سلطنتی از «نهاوند» بود.

ط- شایعه استعفای سنجابی: وزارت امور خارجه شایعات مبنی بر استعفای سنجابی را به شدت تکذیب کرد. بیماری به عنوان علت عدم حضور سه روزه او در سر کار ذکر شد.

ی- استاندارد غذایی نیروهای مسلح: بنا به دستور سپهبد قر نی «به تمامی پرسنل نیروهای مسلح، از ژنرال گرفته تا سرباز وظیفه، در حین مدت خدمت یک نوع غذا داده می شود.» دیدار وابسته دفاعی و وابسته نیروی هوایی از «دوشان تپه» و فرودگاه مهرآباد مؤید این نظر است که حتی دیپلمات ها نیز می بایستی با برنج و لوبیای سربازان بسازند. هزینه هر نظامی در ماه 300 تومان (در حدود 40 دلار) خواهد بود.

نظریات تهیه کننده (محرمانه - غیرقابل رؤیت برای بیگانگان): مقدمات قبل از رفراندوم و زندگی نوروزی در ایران با آرامش پیش می رود. بسیاری از کارکنان دولت که شامل پرسنل نظامی هم می شود هنوز بر سر کار بازنگشته اند. قواعد آزاردهنده ای که توسط کمیته ها اعمال می گردد، موجب پیشگیری از نقل و انتقال منظم اثاثیه منازل آمریکاییان و حمل آنها به ایالات متحده می شود.

در طول هفته گذشته سفارت مشغول نقل و انتقال اموال شخصی از اقامتگاه ها بود اما این اقدام به میزان کمتر از 40 درصد برنامه تعیین شده پیش رفت. از زمانی که اعضای کمیته خواستار بازرسی کامل کانتینرها شدند، حمل و نقل هوایی مستشاری نظامی تا اطلاع ثانوی لغو شده است. احساس دوگانه درباره آمریکاییان مقیم ایران ادامه دارد. به عبارت دیگر، آنها می گویند ما نمی خواهیم شما آمریکاییان اینجا باشید، اما حمایت دولت و کمک شما برای

ص: 198

دوباره جان بخشیدن به اقتصاد در حال سقوطمان را لازم داریم. ارتباطات وابسته جدید سفارت عملاً کند است و موقعی هم که ارتباط برقرار می کند، اگر اعضای کمیته به همراه باشند، مرتبطین از بحث واقعی سر باز می زنند. از زمانی که گردهمایی های رسمی برگزار نمی شود، از میزان ارتباطات وابسته سفارت کاسته شده است. ناهارها و شام های سرشب با حداقل حضور و بدون ایرانیان امری طبیعی شده است. شکیبایی و تحمل، به طوری که در قرآن بر آن تأکید شده در نظر ایرانیان دارد به یک ارزش فضیلتی تبدیل می شود.