گزارش تحولات انقلاب اسفند 57

سند شماره 85

محرمانه

6 مارس 1979 - 15 اسفند 1357

از: سفارت آمریکا، تهران - 2748

به: وزارت امور خارجه، واشنگتن دی. سی - فوری

موضوع: تحصیلات و ناآرامی ها

1- (محرمانه - تمام متن).

2- خلاصه: صحنه تحصیلات در ایران از ناآرامی های عمیق و شدید متأثر شده است. دبیرستان ها سریع تر از دانشگاه ها شکل می پذیرند. خطابه های انقلابی به وفور ایراد می شوند. پایان خلاصه.

3- تعدادی از اساتیدی که همچنان مایلند با کارمندان سفارت (که تا حد قابل ملاحظه ای کاهش یافته اند) گفتگو نمایند در مورد ناآرامی هایی که در حال حاضر بر صحنه دانشگاه های ایران مسئول شده است اظهارنظر نموده اند. تا صبح 6 مارس تا جایی که ما خبر داریم تنها هیأت های علمی که سر کار حاضر بوده و به تدریس پرداخته اند دانشکده امور اداری دانشگاه تهران، دانشکده داروسازی دانشگاه پهلوی شیراز و کالج آر. سی. دی. در تهران (که نیمی از دانشجویان آن ترک و پاکستانی هستند) می باشند. هیأت های علمی دیگر تا حدی مشغول هستند، بعضی ها تدریس می کنند ولی اکثریت آنها از چنین موقعیتی برای ایراد سخنرانی های سیاسی استفاده می کنند.

4- جنگ برای تحت کنترل درآوردن دانشگاه ها و جلب هواداری دانشجویان بین فداییان و گروه های مارکسیست کوچک در یک طرف و مجاهدین متحدین آنها در نهضت اسلامی از طرف دیگر همچنان ادامه دارد. اکثر احزاب به نوعی سازمان فعالی در محوطه دانشگاه تهران که سنگر انقلاب محسوب می شود دارند. در سایر مراکز تحصیلی مانند دانشکده فنی تهران، دانشکده علوم و تکنولوژی و دانشگاه ملی شاهد گروه هایی هستند که فقط برای چند روزی بر صحنه دانشگاه ظاهر شده و سپس جای خود را به دیگری می دهند.

5- یکی از جناح های دانشگاهی یعنی سازمان ملی اساتید دانشگاه خواستار مداخله بیشتر دانشگاهیان در انتخاب رؤسا و مقامات عالیرتبه دانشگاهی شده است. این گروه خواستار آن است که یک شورای خاص به انجام این انتخابات بپردازد و از بازرگان به دلیل معرفی محمد

ص: 160

ملکی به عنوان رئیس دانشگاه تهران در 22 فوریه که بدون مشورت با این شورا صورت گرفت انتقاد کرده است.

چند تن از اعضای هیأت های علمی اظهار می کنند که مباحثات هیأت های علمی به بروز ناآرامی هایی منجر شده است. ظاهراً به نظر می رسد این اساتید کمتر از دانشجویان بالغ شده اند. اجلاسیه ها به ندرت به نتیجه می رسد و انشعاب کردن به صورت یک قانون روزمره درآمده است. یکی از این اساتید گفت که در گردهمایی اعضای هیأت علمی دانشگاه ملی بیشتر از 5 گروه اصلی حضور داشتند که به شدت بر اظهار عقاید کاملاً مختلف خود در مورد موضوعات کوچکی در زمینه ترتیبات اداری دانشگاه تأکید می کردند.

6- اکثریت اعضای هیأت علمی معتقدند که باید در امور دولتی به کار گرفته شوند اما به ندرت روحیه سازش از خود نشان می دهند. دو تن از اساتید زیرک تر که در مورد مشکلات دانشگاهی اظهارنظر می کردند گفتند تحصیلات دانشگاهی تا فرا رسیدن تعطیلات سال جدید ایرانی (21 مارس) به صورت نیم بند ادامه خواهد داشت و در طول تعطیلات افراد سازمان یافته تر در بین اعضای هیأت علمی این موقعیت را خواهند داشت تا نظامی که به وجود خواهد آمد یا حداقل همین نظام آموزشی را نسبتاً فعال کنند.

7- در طول این مدت بسیاری از اعضای هیأت علمی تدریس نخواهند کرد بلکه از تشکیل کلاس های دوره ای (اگر کلاسی تشکیل شود) برای انجام سخنرانی در مورد فلسفه انقلاب و اشاعه دیدگاه های خود استفاده خواهند کرد. آنچه که قابل توجه است از دست رفتن کامل تخصص گرایی می باشد، مباحثات در مورد ایدئولوژی انقلاب صورت می گیرد نه اعاده مجدد استانداردهای علمی مناسب. اساتید قدیمی تر که می توانند قوام روحیه شورانگیز جوان فعلی باشند به دلیل همکاری با رژیم گذشته اعتبار خود را از دست داده اند. بسیاری از اساتید  جوان تر که تحصیلات آمریکایی دارند و مایلند در سطوح تخصصی خود مشغول باشند به اتهام ارتباط با سازمان سیا سرگردان هستند و سایرین که شاهد شعارنویسی بر روی دیوارها بودند بیش از انقلابیون، انقلابی شده اند. نمونه خوب این مدعا احمد داوران استاد ادبیات انگلیسی در دانشگاه تهران می باشد که در دانشگاه برکلی کالیفرنیا تحصیل و چند سالی تدریس کرده است. داوران حدود چهار سال قبل به ایران مراجعت کرد. در طول 8 تا 10 ماه گذشته وی از یک روشنفکر نسبتاً میانه رو که سرگرم امور دانشگاهی است به یکی از اعضای پیشرو سازمان ملی اساتید دانشگاهی تبدیل شده است و ارتباطات گسترده ای با فداییان دارد. افراد دیگری نیز مانند وی هستند.

8 - یکی از ویژگی های برجسته نظام جدید آموزش ایران منع عملی اساتید خارجی از تدریس در دانشگاه ها می باشد. به تعدادی از اساتید آمریکایی منجمله اساتید برنامه دولتی فولبرایت گفته شده است که دیگر نیازی به خدمات آنها وجود ندارد. حتی در دانشکده های کوچک تر همسران اتباع آمریکایی که چهارچوب اصلی بخش تدریس زبان انگلیس در پنج یا

ص: 161

شش مدرسه تهران را تشکیل می دادند از کار اخراج شده اند. دو تن از کارمندان سفارت که به صورت نیمه وقت در مدرسه آر. سی. دی تدریس می کردند بدون هیچ گونه توضیحی توسط ایرانیان جایگزین شده اند. همکاران دیپلمات آلمانی و فرانسوی ما در اینجا نیز گزارش می دهند که تأثیرات زنجیره ای این حالت بسیاری از اتباع آنها را که در اینجا تدریس می کردند فرا گرفته است. فردی گفت «به نظر می رسد که تصفیه انقلابی به جای رقابت یکی از ویژگی های مهم استخدام اعضای هیأت علمی شده است.»

9- ظاهراً دبیرستان ها سریع تر به حالت معمولی باز می گردند. با اینکه در طول تدریس بر عقاید انقلابی تأکید می شود و بحث در مورد چگونگی «تلخیص» متون کتاب ها به منظور جبران زمان از دست رفته همچنان ادامه دارد اکثریت قریب به اتفاق مدارس حداقل کار تحصیلی را شروع کرده اند و ساختار مدرسین آنها تقریباً سالم مانده است. دلیل اصلی این است که اتحادیه معلمین که تحت کنترل درخشش می باشد عملاً تمام معلمین را تحت پوشش دارد و اقلیت کوچکی از چپگرایان هم نخواستند در شرایط فعلی با آنها مبارزه کنند. دبیرستان ها و محصلین مدارس ابتدایی در حالی که نسبت به برگشتن به مدرسه تمایل چندانی ندارند از «تعطیلات» طولانی خسته شده اند و در انتظار هستند تا آنچه که در مورد کارهای مدارس صورت می گیرد تا حد قابل توجهی خوب باشد.

سولیوان