گزارش تحولات انقلاب اردیبهشت 58

سند شماره 161

شماره گزارش: 679 6846017

30 آوریل 1979 - 10 اردیبهشت 1358

از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران

به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی - فوری

افسر تهیه کننده گزارش: ای.بی.گرازینی متخصص در امور امنیت ملی ایالات متحده آمریکا

مقام مسئول تأییدکننده: وابسته دفاعی آمریکا سرهنگ ال. جی. هالند

منبع: رسانه های خبری محلی، کارمندان سفارت و اعضای دفتر وابسته دفاعی

موضوع: گزارش وضعیت ایران، آوریل 79

16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش اطلاعاتی در خصوص موارد ذیل در ایران ارائه خواهد داد: سخنرانی عباس امیرانتظام معاون نخست وزیر، دستگیری عامل ترور سپهبد قرنی، مقررات جدید مربوط به خبرنگاران خارجی، اعدام ها، محدودیت بیشتر در حقوق زنان، معاهده صلح نهایی در آذربایجان غربی (نقده) و اطلاعات گوناگون.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات گزارش: (محرمانه)

الف- سخنرانی عباس امیرانتظام : روز گذشته عباس امیرانتظام، معاون نخست وزیر و سخنگوی دولت یک مصاحبه مطبوعاتی ترتیب داده و به سئوالات خبرنگاران داخلی و خارجی پاسخ داد. برخی نکات مطرح شده در این مصاحبه به شرح ذیل است:

1- آقای امیرانتظام در خصوص محدودیت نیروهای ارتش به خبرنگاران اظهار داشت که حجم و گستره ارتش ایران کاهش خواهد یافت چرا که ایران دیگر قصد ندارد نقش ژاندارم خلیج فارس را برعهده داشته باشد؛ و در همین راستا تحقیقات و مطالعات در خصوص تعیین میزان حجم و گستره مورد نیاز ارتش در دست اقدام است. وی خاطرنشان کرد که دولت بر

ص: 336

این باور است که حجم و گستره ارتش مورد نیاز ایران بسیار کمتر و کوچکتر از آن چیزی است که تاکنون بوده است. وی در حال حاضر ظرفیت کل نیروهای مسلح، شامل نیروی دریایی و هوایی، را 530000 نیرو عنوان کرد. وی افزود که حفظ و تداوم چنین ارتشی، از لحاظ هزینه و نیرو، بار سنگینی به دوش دولت می نهد.

2- از آقای امیرانتظام سئوال شد که لباس فرم (یونیفورم) ارتش تغییر خواهد کرد یا خیر؛ وی در پاسخ اظهار داشت که بنا به تغییرات جوی، یونیفورم ارتش دو بار در سال تغییر می کند اما در مجموع تغییر اساسی یونیفورم از لحاظ روحی و روانی مفید خواهد بود چرا که مردم از این نوع یونیفورم نفرت دارند.

3- سخنگوی دولت در خصوص قانون اساسی جدید ایران، که روز شنبه در روزنامه ها منتشر شد، تصریح کرد که در صورتی که قرار باشد این قانون به عنوان قانون اساسی مورد پذیرش قرار گیرد، می بایست نظرات مردم در زمینه اصلاح این قانون اخذ شده و نهایتاً به تصویت مجلس قانون گزار برسد.

نظریات تهیه کننده: (محرمانه) تاکنون برخی مقالات ترجمه شده به زبان انگلیسی را دریافت کرده ام؛ به مجرد این که به کل متن به زبان انگلیسی دست پیدا نمایم، آن را برای ستاد ارسال خواهم کرد.

4- در خصوص قراردادهای نظامی ایران با سایر کشورها، امیرانتظام خاطرنشان کرد که تمامی این قبیل قراردادها متوقف گردیده اند و نشست هایی نیز با نمایندگان هریک از کشورهای طرف قرارداد در تهران برگزار شده است؛ وی تأکید کرد که در ملاقات با این نمایندگان از آنها خواسته شده است که در زمینه واگذاری اقلام جایگزین تسلیحات و مهمات به ایران، بحث و بررسی بنمایند.

5- از امیرانتظام درباره «احیاء» ساواک و یا دیگر سازمان های اطلاعاتی سئوال شد که وی در پاسخ تأکید کرد که ساواک به طور کلی منحل گردید و احیاء هم نخواهد شد و در صورتی که نیاز به یک مرکز اطلاعاتی در کشور احساس گردد، موارد در آینده مورد مطالعه و بررسی قرار خواهد گرفت. وی افزود که ممکن است تا پایان هفته اطلاعاتی افشا نماید که نشان دهنده اطلاعاتی است که دولت جمع آوری کرده است؛ وی تأکید کرد که این اطلاعات مربوط به جاسوسی کشورهای بیگانه در ایران است.

6- وی درباره عناصر ضدانقلاب نیز اظهار داشت که هنوز برخی عناصر ضدانقلاب در نقاط مختلف کشور حضور دارند. ممکن است 10000 نفر از این عناصر در کشور وجود داشته باشند در حالی که حتی اگر تعداد 100 نفر از این عناصر مسلح اقدام به عملیات در شهری همچون تهران بنمایند، جوّی از رعب و وحشت بین یک جمعیت 5 میلیونی ایجاد خواهند کرد. البته تعداد این قبیل افراد آنقدر زیاد نیست که بتواند از فرایند عفو عمومی ممانعت به عمل آورد. در صورتی که پس از اجرای عفو عمومی، این افراد از فعالیت های خود دست

ص: 337

برندارند، دستگیر و در محاکم انقلابی مجازات خواهند شد.

نظریات تهیه کننده: (محرمانه) در خصوص مقوله عفو عمومی که در سطوح مختلف به آن پرداخته شده است، تاکنون هیچ تصمیمی اتخاذ نشده است؛ تنها عفو عمومی اعطا شده مربوط به جرایم کوچک و ناچیز بوده است.

ب- دستگیری عامل ترور سپهبد قرنی: یک منبع خبری گزارش داده است که گروهک فرقان، که هفته گذشته مسئولیت ترور سپهبد قرنی را برعهده گرفت، توسط مأموران بررسی کننده در آستانه سرکوبی است. بازرسان دولتی مسئول پرونده خاطرنشان کرده اند که اسنادی در دست دارند که ظرف هفته آتی هویت تمامی اعضای این گروهک را افشا خواهد نمود. پس از ترور هفته گذشته، یک دانشجو دستگیر شده است؛ وی سرنخ های خوبی درباره گروهک در اختیار بازپرسان قرار داده است. قبل از وقوع ترور مزبور، افرادی به صورت تصادفی شنیده اند که این دانشجو درباره طرح و توطئه ترور صحبت می کرده است. در جریان بازجویی های به عمل آمده از این دانشجو، هویت 5 یا 6 نفر از اعضای این گروهک، از جمله یک سرهنگ ارتش که سپهبد قرنی را به قتل رسانده است، افشا شد؛ افزون بر این محرز گردید که این گروهک قصد داشته است که دو نفر دیگر از چهره های سیاسی و مذهبی را نیز ترور بنماید. در همین ارتباط، چهار نفر دستگیر شده و به فعالیت های خود اقرار کرده اند. این چهار نفر در جریان بازجویی ها به ترور قرنی و عضویت در گروهک فرقان اقرار کردند؛ همان گروهکی که مسئولیت ترور قرنی را برعهده گرفت. این گروهک ادعا کرده بود که یک باند مذهبی است؛ اما در بازجویی ها محرز گردید که این چهار نفر هیچ اطلاعاتی از مسایل مذهبی ندارند. یکی از چهار نفر دستگیر شده به مقامات مسئول پرونده تأکید کرده است که زمانی که به این گروهک ملحق شده از مشارکت گروهک در فعالیت های تروریستی هیچ اطلاعی نداشته و در جریان اهداف آنها قرار نداشته است. در همین ارتباط پیش بینی می شود که افراد بیشتری دستگیر شوند.

ج- مقررات جدید مربوط به خبرنگاران بیگانه: چنین به نظر می رسد که دولت جدید اسلامی قصد دارد شرایط بدتری برای خبرنگاران بیگانه ایجاد نماید. یکی از مقامات ارشد وزارت اطلاع رسانی در گفتگو با یکی از خبرنگاران خارجی خاطرنشان کرده است که ظرف دو روز آینده دولت مجموعه مقررات جدیدی در خصوص اقامت و فعالیت خبرنگاران خارجی در ایران تدوین و اعلام خواهد کرد. گزارشات موجود حاکی ازا این است که دولت جدید قصد دارد شرایط سختی برای اتباع بیگانه (از جمله خبرنگاران مستقل) و روزنامه نگاران آزاد ترتیب دهد. دولت عزم آن ندارد که کارت های مجوزی که قبلاً واگذار شده است را تمدید نماید. مجوزهای فعلی تا ماه سپتامبر معتبر هستند. از سوی دیگر، این مجوزها به تنهایی نمی تواند اخذ مجوز اقامت جدید را تضمین نماید. بنابراین، سازمان مرجع می بایست نامه جدیدی در اختیار خبرنگار قرار دهد.

ص: 338

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) بر اساس اظهارات یکی از منابع، دولت در حال بررسی و واکاوی این موضوع است که هر یک از سازمان های خبری بیگانه به چه ترتیب و از چه مواضعی اخبار مربوط به انقلاب اسلامی را پوشش داده اند و در نتیجه بر پایه میزان «دوستی» و یا «دشمنی» هر خبرگزاری نسبت به انقلاب، در خصوص مقوله اعطای مجوز فعالیت، تصمیم گیری بنماید.

د- موضوع اعدام ها: سحرگاه روز گذشته دو افسر پلیس به جرم مشارکت در قتل عام افراد بی گناه، در اصفهان و یزد اعدام شدند. افزون بر این، در شهر اصفهان سجاد سجودی، یکی از اعضای فعال کمیته مشترک ساواک، به اتفاق یک افسر پلیس مجرم شناخته شده و اعدام شدند.

ه- محدودیت بیشتر در زمینه حقوق زنان: سازمان زنان جبهه ملی اعلام کرده است که اقدام به برگزاری یک تظاهرات اعتراض آمیز در جلو دانشکده حقوق دانشگاه تهران خواهد نمود. یکی از اهداف این تظاهرات، اعتراض به وزارت دادگستری در خصوص سلب حق قضاوت در دادگاه از زنان می باشد. این سازمان در اطلاعیه رسمی خود شکست دولت در احترام به حقوق زنان را به شدت محکوم کرده است. سازمان مزبور ضمن یادآوری حضور و فعالیت زنان، دوشادوش مردان در تلاش برای پیروزی انقلاب، از دولت خواسته است که به حقوق تمامی اقشار جامعه، از جمله زنان، به دیده احترام نگریسته و از تمامی ظرفیت ها و توانمندی ها در بازسازی کشور استفاده نماید. قدر مسلم، در بین این معترضین زنانی از وزارت دادگستری حضور خواهند داشت که تمامی آموزه های حقوقی و قضایی را طی کرده اند اما از حق قضاوت محروم شده اند. موج دیگری از اعتراضات و انتقادات گروه های زنان روز گذشته در حالی ایجاد شد که رادیو و تلویزیون ملی ایران اعلام کرد که از این پس تحت هیچ شرایطی خواننده های زن حق اجرای برنامه در رادیو و یا تلویزیون ندارند. از زمان انتصاب مدیر جدید سازمان رادیو و تلویزیون ملی (NIRT)، میزان مشارکت زنان در این مجموعه به شدت کاهش یافته است.

و- معاهده صلح جامع در آذربایجان غربی (نقده): به منظور دستیابی به یک صلح جامع و تمام عیار بین اقوام کرد و ترک در شهرهای استان آذربایجان غربی، یک توافقنامه 7 بندی به امضای طرفین رسید. کمسیونی متشکل از نمایندگان گروه هایی از شهرهای مختلف آذربایجان غربی و استاندار این استان تهیه و تدوین شده بود. اولین بند این توافقنامه مربوط به آزادی بی قید و شرط تمامی گروگان ها و استرداد آنها به موطن هایشان بود. افزون بر این، مقرر گردید که در شهر نقده هیچ یک از افراد غیرنظامی و انقلابی حق حمل سلاح ندارند و وظیفه تأمین امنیت جاده های اطراف شهر برعهده «مقامات مسئول» است. با افرادی که این معاهده را به چالش گرفته و از آن تخطی نمایند برخورد قانونی صورت خواهد گرفت. در این معاهده، موضوع بازپروری خانواده هایی که در اثر خشونت های شهر نقده و دیگر شهرهای منطقه متحمل صدمه و آسیب شده اند نیز مورد توجه قرار گرفته است. در این قرارداد صلح تعهد شده است

ص: 339

که کمیته ای ویژه به انتخاب آیت الله خمینی نسبت به شناسایی و مجازات بانیان و آغازکنندگان غائله اقدام نماید. تاکنون آمار دقیق تلفات خشونتهای شهر نقده مشخص نشده است.

ز- اخبار و اطلاعات گوناگون:

1- مسئولیت هدایت کمیته امنیت ملی برعهده مهدی بازرگان، نخست وزیر ایران، قرار گرفت. این در حالی است که ریاست این کمیته از بدو تشکیل، یعنی ده روز پیش، برعهده یزدی، بوده است.

2- وزارت امور خارجه اعلام کرده است که نخست وزیر ایران دعوت سفر به کشور لیبی را پذیرفته است. در اطلاعیه وزارت امور خارجه آمده است که سرهنگ عبدالسلام جلود، نخست وزیر لیبی، در جریان دیدار روز پنجشنبه با آقای بازرگان، این دعوت را مطرح کرده است.

3- جبهه ملی فعالیت های خود را در استان های مختلف افزایش داده است و کریم سنجابی، رهبر جبهه، به زودی سفرهای دوره ای به استان های مختلف را آغاز کرده و با افراد و چهره های محلی دیدار خواهد کرد تا از این رهگذر، عرصه را برای فعالیت بیشتر جبهه فراهم آورد. وی در اولین فرصت، سفرهای خود را شروع خواهد کرد. سنجابی دو هفته پیش از سمت وزیر امور خارجه استعفا نمود و دلیل استعفای خود را این گونه بیان کرد که دولت قادر به پیشبرد امور نیست چرا که دولت در دولت به وجود آمده و شرایط کنونی کشور در وضعیتی نامطلوب قرار دارد.