گزارش تحلیل حوادث داخلی ایران

اوضاع داخلی

سند شماره (2)

طبقه بندی: سری

یادداشت مکالمات

شرکت کنندگان: آلن دوبیوپوی، معاون وابسته نظامی سفارت فرانسه، سفیر پانایوتیس اکونومو، سفارت یونان، جورج ب. لامبراکیس، سفارت آمریکا در تهران

زمان و مکان: 15 سپتامبر 1978 - 24 شهریور 1357،محل اقامت لامبراکیس

موضوع: اوضاع داخلی دوبیوپوی تنها عضو محفل دیپلماتیک است که جدیت مبارزه مذهبی با دولت و شاه را که ما شاهد آن هستیم قبلاً پیش بینی کرده بود. او با همه گفتگو می کرده است و تحت الشعاع خشمی قرار گرفته که در محافل مذهبی شکل گرفته و از سوابق تاریخی اسلام به عنوان یک عامل نشانگر شکوه های مردمی با خبر است. از نظر تاریخی، هم پیمانان ملاها بیش از تعداد هم پیمانان آنها در سال 1342 می باشند.

دوبیوپوی گفت ما نباید اجازه دهیم که میانه روی موقت شریعتمداری ما را از روند واقعی غافل سازد. شریعتمداری تندروها را تحت کنترل ندارد و بالاخره تسلیم آنها خواهد شد. او که یک «فرد مذهبی» است نمی تواند یک سیاستمدار باشد و اقدامات وی نیز با اقدامات یک سیاستمدار تفاوت دارد. در پاسخ به دعوت من به اینکه باز هم پیش بینی کند، دوبیوپوی گفت که اگر شاه در دو هفته آتی

ص: 14

اقدامات گسترده ای را در پیش نگیرد، او پیش بینی می کند که شاه تا پایان اکتبر مجبور به ترک ایران شود.

طبق پیش بینی وی حدود یک میلیون نفر مسلمان از بازار در جنوب تهران مانند موجی به تظاهرات خواهند پرداخت که ارتش و پلیس نیز قادر به متوقف کردن آنان نخواهند بود. وی گفت زمانی خواهد رسید که تیمسار اویسی به همراه سخنگوی مجلس یعنی ریاضی و احتمالاً سفیر آمریکا در تظاهرات(!) از شاه خواهند خواست که بر هواپیما سوار شده و کشور را ترک گوید.

به نظر دوبیوپوی تنها راه اجتناب از این کار، این است که شاه در قبال مردمش نقش مستقیم تری را ایفا کند. او با محاکمه کردن زیر دستان خود نمی تواند خود را از مسئولیتهای حکومتی در دو دهه گذشته تبرئه کند. مردم دیگر وعده های وی را باور نخواهند کرد مگر آن که این وعده مستقیماً و از طریق تلویزیون به مردم داده شود. مردم از او می خواهند که خانواده اش و تمام وزارت دربار را به دور افکند. جناح مخالف ظاهراً سازش نخواهد کرد مگر آنکه یک سلطنت مشروطه بر کشور حکمفرما شده و حکومت را به سیاستمداران بسپارد.

سفیر یونان نیز گفت که با نظرات دوبیوپوی موافق است. وی گفت آمریکاییها باید قبول کنند که شاه اکنون تنها شده است، و هیچ کس از وی حمایت نخواهد کرد. دوبیوپوی و سفیر مزبور اعتراف کردند که شاه تأثیر خوبی برای ایران داشته است و در صورت امکان باید حفظ شود «اگر شما آمریکاییها هنوز هم در او نفوذ دارید، سعی کنید اقدامات لازم را تا فرصت باقی است انجام دهد».

در تشریح بیشتر نظریات خود، دوبیوپوی گفت که او شخصاً تظاهرکنندگان را در تهران دنبال کرده و از دیگران نیز خواسته است که این کار امی

را انجام دهند. در تاریخ 13 شهریور حدود 200 - 100 هزار نفر به تظاهرات پرداخته بودند چون رهبران میانه رو مذهبی نیز به افراطیون پیوسته بودند. در تاریخ 17 و 18 شهریور ماه تظاهرکنندگان به طور یکپارچه از افراطیون تشکیل شده بودند. رقم تظاهرکنندگان در تاریخ 17 شهریور به 50000 نفر می رسید. این نقطه اوج نمایش قدرت افراطیون بود. بنابراین خطیرترین مسئله برای شاه جلوگیری از پیوستن رهبران میانه رو به افراطیون در آینده نزدیک است.

راستی، دوبیوپوی در سازمان اطلاعاتی فرانسه کار می کند.