گزارش اوضاع پولی ایران بعد از انقلاب

خارجی دولت توسط اعتصابیون بانک مرکزی به نحوی که پرداخت های ضروری تعهدات خارجی ایران را تأمین نماید به دلیل واقعیت های سیاسی ایران با شکست مواجه شده است. پتانسیل تهدید اشخاصی که در عملیات پرداخت بدهی های خارجی بانک مرکزی مشارکت نمایند به مذاکره بین دولت ایران (مهری سامی و پیراسته وزیر اقتصاد و دارایی) با کمیته هماهنگی اعتصابات خمینی به رهبری سحابی منجر شده است. ظاهراً این عقیده اگر چه به طور بی ضرر مطرح شده است ولی مانع از اجرای آن شده اند و پرداخت های خارجی ناچاراً تا ایجاد راه حلی برای شرایط سیاسی متوقف خواهند بود. ما تأیید نموده ایم که شورای وزیران معمارزاده را در 31 ژانویه به عنوان مدیرکل بانک مرکزی منصوب کرده است ولی وی تاکنون نامه انتصاب خود را بررسی نکرده است.

4- قوانین حاکم بر خارج نمودن سرمایه ها از بانک که توسط انجمن بانکداران ایران پذیرفته شده و در تلگرام مرجع گزارش گردید (تقریباً به طور کامل) در مطبوعات امروز منتشر شد. خارج کردن سپرده های مطالبه ای تا حد منابع بانک مجاز شمرده می شود. در مورد حساب های پس انداز شخص می تواند تا 20 درصد سرمایه خود یا تا 1000000 ریال در ماه برداشت نماید اما نه بیش از یک میلیون ریال در ماه. (مثلاً می توان ماهانه 100000 ریال را از موجودی 150000 برداشت نمود ولی نمی توان بیش از ماهی یک میلیون ریال از موجودی 15 میلیون ریالی برداشت نمود) کمبود ریال کارایی چنین قوانینی را محدود خواهد نمود و ظهور اخیر بانک زنی (سه مورد در هفته گذشته) به خصوص با در نظر گرفتن اخراج پرسنل محافظ از بسیاری از شعب بانک های ایرانی بانک ها را نسبت به نگهداری پول نقد زیاد بی میل کرده است.

5- امروز بانک های تجارت باز بودند که منعکس کننده تصمیم کمیته هماهنگی اعتصابات و بی اعتبار نمودن درخواست برای اعتصاب تا روز 7 فوریه می باشد. با توجه به پیش بینی ها به خصوص کمبود ریال و ارز خارجی بانک ها باید با حداقل خدمات خود در روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه باز باشند. امروز شاهد فعالیت دلال های ارز خارجی در سطحی بیشتر از هفته های اخیر بودیم ولی اکثر آنها در بیرون از ماشین های خود و با همراه داشتن محافظ شخصی فعالیت می کنند. بازار «خاکستری» نرخ تبدیل ریال و دلار بیش از گذشته ضعیف شده و نرخ فعلی 88 ریال برای خرید و 91-90 ریال برای فروش است.

6- بانک های عمران حتی در سطح بانک های مخصوص سپرده های تجاری کار نمی کنند ولی بانک توسعه و سرمایه گذاری ایران مستثنی می باشد. بانک توسعه و سرمایه گذاری ایران که ترتیب آخرین قرضه سندیکای بانکداران را داده بود (60 میلیون دلار) با خارج کردن 30 میلیون دلار از آن که به منظور تأمین بدهی های کوتاه مدتی که خود را از قبل برای آن آماده کرده بود دچار مشکلاتی شده است. بانک های قرض دهنده که در رأس آنها چیس و عمدتاً بانک های آمریکایی می باشند. قبل از اعطای این قرض سئوالاتی برای بانک توسعه و

ص: 47

سرمایه گذاری مطرح کردند. این بانک ادعا می کند با این 60 میلیون دلار می تواند این شرایط را برای مدت دو سال به خوبی سپری کند. در این صورت این مسئله یک استثناء در نظام بانکداری ورشکسته ایران می باشد. این بانک حتی برای یک روز هم درب های خود را نبسته است و کارکنان آن که با احتمال کاهش تعداد پرسنل مواجه هستند اخیراً توافق کرده اند که ساعات کاری روز را کوتاه تر کرده و از تعطیلات سالانه استفاده کنند. (هنگامی که کارکنان بحث می کردند که بایستی همبستگی خود را با دیگران نشان دهند و در طول هفته گذشته در منزل بمانند مدیریت بانک گفت در خانه نشستن به آنهایی که در زجر و محرومیت هستند کمک نمی کند اما اگر کارکنان قبول کنند که حقوق این روزهایی را که سر کار می روند برای کمک به خانواده قربانیان اختصاص یابد با چنین کاری موافقت خواهد کرد. تهدید به اعتصاب بدین ترتیب خاتمه یافت.)

7- اکثر دفاتر نمایندگی بانک های آمریکایی همچنان تعطیل هستند و از 15 دفتر نمایندگی فقط 5 عدد از آنها سه روز در هفته باز هستند (بانک آمریکا و سیتی بانک). جیم ویتر نماینده باتجربه بانک آمریکا در روز 6 فوریه اینجا را ترک می کند اما مارلین ناروگی یکی از کارمندان بانک هم اکنون بازگشته است. سیتی بانک 6 کارمند ایرانی در حال کار دارد ولی چند روزی است که هیچ ارتباطی با دفتر مرکزی خود در آتن نداشته اند.

سولیوان