تشریح وضعیت ایران خرداد 58

گلپایگانی، و سید شهاب الدین نجفی مرعشی. آنها شب گذشته بحث خود را در بیت آیت الله گلپایگانی که وضعیت جسمانی خوبی ندارد، آغاز کردند. آنچه این چهار مجتهد سعی دارند انجام دهند، تعیین ماهیت مجلسی است که باید برای تهیه و تصویب قانون اساسی تشکیل شود. بر اساس گزارش هایی که تا دیروز به دستمان رسیده است، شریعتمداری معتقد بوده است که قانون اساسی باید توسط یک مجلس مؤسسان منتخب و فراگیر مردمی متشکل از نمایندگان همه اقشار که به ازای هر 100 هزار نفر از جمعیت 35 میلیونی ایران یک نماینده در آن شرکت دارد، تدوین شود. امام خمینی تأکید کرده است که یک مجلس منتصب از خبرگان که به ازای هر 500 هزار نفر یک نماینده دارد باید کار بازنگری پیش نویس کنونی را که در روز دوشنبه منتشر شد انجام دهد و نسخه حاضر را با اصلاحات موردنظر خود پیشنهاد کند. احتمال می رود که آیت الله ها بر سر این مسئله به مصالحه دست یابند. اگر نشانه هایی را که در بیانات دیروز شریعتمداری پیدا بود راهنمای خود قرار دهیم، مصالحه فوق شامل تشکیل یک مجلس خبرگان منتخب مردم خواهد بود. شریعتمداری در نطق دیروز خود که از رادیو پخش شد گفت چنانچه کار اساسی بر روی قانون اساسی ابتدا در یک مجلس انجام شود، با تصویب آن در یک رفراندوم عمومی موافقت خواهد کرد. او همچنین گفت در صورتی که اعضای مجلس 75 نفری خبرگان که دستیاران امام خمینی پیشنهاد می کنند واقعاً «شایسته و خبره» باشند، با این پیشنهاد مخالفتی نخواهد داشت. به اعتقاد تحلیلگران سیاسی، این اظهارات نشان دهنده نرمتر شدن مواضع پیشین شریعتمداری است. شریعتمداری قبلاً گفته بود که در رفراندوم شرکت نخواهد کرد و مصرانه خواستار تشکیل یک مجلس مؤسسان مردمی شده بود. بالاخره بعد از یک ماه مباحثه های عمومی بر سر متن قانون اساسی، قرار شد مجلس خبرگان انتخابی باشد، نه آن گونه که برخی مقامات می گفتند، انتصابی. نخست وزیر مهدی بازرگان نیز گفته است که مجلس خبرگان «به اندازه هر مجلس مؤسسانی، دموکراتیک خواهد بود» علاوه بر اینکه دارای این مزیت است که روندهای آن نسبت به مجلس مؤسسان وقت بسیار کمتری می گیرد که با توجه به مهلت مقرر برای تصویب قانون اساسی مناسب تر است. مسلمانان شیعه ایران این چهار رهبر مذهبی را که برای بحث و بررسی مسئله فوق در قم گرد هم آمده اند دارای مرجعیت لازم جهت صدور حکم درباره مسایل اسلامی می دانند.

ج- دستگیری ارتشبد طوفانیان: روزنامه تهران تایمز امروز خبری درباره دستگیری ارتشبد طوفانیان به چاپ رسانده است. در این خبر آمده است که مأموران کمیته رئیس سابق صنایع نظامی، ارتشبد نیروی هوایی حسن طوفانیان، را در منزل برادرش دستگیر کردند. مأموران کمیته پس از آنکه اطلاع یافتند این ارتشبد عالی رتبه پس از فرار از پادگان جمشیدیه در مراحل اولیه انقلاب در منزل برادرش پنهان شده است، او را دستگیر کردند. ارتشبد طوفانیان در زمانی که رئیس صنایع نظامی بود مستقیماً در خرید تانک های چیفتن انگلیسی و سایر ادوات جنگی از فروشندگان سلاح JAOR دخالت داشت. گفته می شود که او سود زیادی از این خریدها به

ص: 490

جیب زد. مأموران کمیته و نیروهای امنیتی دفتر نخست وزیر در این عملیات همکاری نزدیکی با یکدیگر داشتند و پس از آنکه منزل برادر ارتشبد طوفانیان را برای مدتی تحت نظر گرفتند، اقدام به دستگیری او کردند. گزارشگر ایران پول برای خبرنگاران گزارش داد «آیا ارتشبد طوفانیان واقعاً دستگیر شده است و یا این بار هم مانند شاهزاده فاطمه، شخص دیگری به اشتباه دستگیر شده است؟ روزنامه بامداد نیز گزارش داد که ارتشبد طوفانیان پس از آنکه مدتی در منزل برادرش پنهان بود، دستگیر شد. شخصی به نام رحیمی که سرپرست مسجد فرشته است به روزنامه بامداد گفت که دفتر نخست وزیری و کمیته مرکزی «مدتی» بود که از محل اختفای طوفانیان خبر داشتند. در یک گزارش خبری دیگر آمده بود که مأموران کمیته محل و کمیته مرکزی شب پیش از دستگیری محل اختفای طوفانیان را محاصره کرده بودند و فردای همان روز با حکم دادستانی وارد خانه شدند و طوفانیان را دستگیر کردند. ولی مأموران پس از ورود به خانه متوجه شدند که ارتشبد طوفانیان «مبتلا به بیماری روانی است.» به دلایلی که هنوز معلوم نیست مأموران به یک حکم دیگر برای دستگیری او احتیاج داشتند، به همین دلیل خانه را تا ساعت 9:00 صبح در محاصره نگاه داشتند و سپس او را دستگیر کردند و به مقامات تحویل دادند. ایران پول از قول منبعی که معمولاً اطلاع کامل دارد، گفته است که کل قضیه مشکوک است. تقریباً مسجّل بود که طوفانیان چهار ماه پیش با دادن نزدیک به دو میلیون دلار رشوه از ایران خارج شده است. بر اساس گفته های یک دیپلمات غربی در تهران، طوفانیان در واشنگتن و همچنین دو ماه پیش همراه شاه در باهاما دیده شده است.

نظریات مرکز تهیه گزارش (محرمانه): تهیه کننده گزارش قبول دارد که کل قضیه مشکوک است. گزارش های قبلی حکایت از فرار طوفانیان از زندان و پرداخت دو میلیون دلار رشوه داشت. از آنجایی که عملاً طوفانیان تنها مسئول خرید سلاح از خارج بود، و طبق گزارش ها میلیون ها دلار از این رهگذر به جیب زده بود، و یکی از اشخاص اصلی تحت تعقیب پس از انقلاب به شمار می رفت، تهیه کننده گزارش معتقد است که این داستان جدید اختراع دیگری است تا به مردم بگویند که مأموران انقلاب و کمیته ها هنوز دارند به وظیفه خود عمل می کنند. صرف نظر از صحت و سقم این خبر، مسلماً داستان فوق تا مدتی علاقه مردم به انقلاب را زنده نگاه خواهد داشت.

د- گزارش تولید نفت ایران: حسن نزیه، رئیس شرکت ملی نفت ایران، امروز گزارش های واصله از لندن را مبنی بر اینکه تولید نفت ایران به دلیل شورش های کارگری در میدان های نفتی به 2/8 میلیون بشکه در روز کاهش یافته است، شدیداً تکذیب کرد. منابع نفتی به نقل از حسن نزیه گفتند که اصلاً چیزی در مورد شورش کارگران نشنیده است. گزارش فوق در مجله لندن اویل نیوز و به نقل از منابع عراقی به چاپ رسیده بود. نزیه گفت که خبر کاهش تولید نفت صحت ندارد. بر اساس گزارش این مجله، شورش های کارگری نتیجه اعتراض آنها به استخدام کارگران خارجی در میدان های نفتی بوده است. اخیراً منابع خبری گفته اند که شرکت

ص: 491

ملی نفت ایران قصد دارد 100 خارجی را به میدان های نفتی بازگرداند و خود نزیه نیز شکایت کرده بود که خارجی ها از ترس جانشان به سر کار باز نمی گردند. با وجود این، یک منبع خبری از قول نزیه گزارش داد که ایران فقط به تعدادی تکنسین خارجی، «حداکثر 20 تا 30 نفر» احتیاج دارد.

ه- ایران ایر قصد دارد هواپیماهایش را بفروشد: مقامات شرکت هواپیمایی ملی ایران گفته اند که قصد دارند هواپیمای بوئینگ 707 اختصاصی شاه مخلوع را بفروشند. این هواپیما که شاهین نام دارد چند ماه پیش توسط خدمه آن از رباط، پایتخت مراکش، به تهران آورده شد. مقامات شرکت همچنین اعلام کرده اند که قصد دارند 3 هواپیمای ایرباس و 2 هواپیمای جمبوجت را بفروشند. قرار است این هواپیماها به یک شرکت آمریکایی فروخته شود. مقامات شرکت ایران ایر گفته اند که هر یک از جمبوجت ها به مبلغ 6000 میلیون ریال فروخته خواهد شد. آنها دلیل فروش هواپیماهای مذکور را کاهش پروازهای ایران ایر اعلام کردند. آنها همچنین خاطرنشان ساختند چنانچه در آینده نیازی به هواپیماهای جمبوجت شد، از جمبوجت های نیروی هوایی ایران استفاده خواهند کرد. طبق گزارش ها نیروی هوایی ایران 10 هواپیمای جمبوجت در اختیار دارد.

و- خمینی پیش نویس قانون اساسی را بدون تغییر به هیأت دولت باز می گرداند: خمینی پیش نویس نهایی قانون اساسی را بدون هیچ تغییری به نخست وزیر مهدی بازرگان بازگردانده است. یدالله سحابی، وزیر مشاور در امور انقلاب قبلاً به خبرنگاران گفته بود که احتمال دارد خمینی برخی ماده های پیش نویس قانون اساسی را تغییر دهد ولی گویا او از مردم خواسته است تا نظر خود را در مورد همین نسخه ای که اکنون در دست دارند ابراز کنند. روز گذشته، سحابی رسماً همان نسخه نهایی را بدون هیچ تغییری در اختیار رسانه ها قرار داد. سحابی گفت که خمینی تصمیم گرفته است نظر خود را درباره ماده هایی که با آنها موافق نیست، «مثل بقیه مردم ایران» بعداً ابراز کند. او گفت که خمینی به سبب احترامی که برای مردم و افکار عمومی قایل است، تصمیم گرفت نظرات خود را بعداً ابراز کند، و خمینی نیز مانند سایر ایرانی ها، نظر خود را «ظرف مدت یک ماه» اعلام خواهد کرد. سحابی همچنین اظهار داشت که «قانون اساسی باید نماینده همه اقشار و از هر گزندی مصون باشد.» به همین دلیل یک شورای نگهبان قانون اساسی تشکیل می شود که بر همه مصوبات مجلس شورا نظارت خواهد کرد تا به اصول قانون اساسی مغایرتی نداشته باشند.

ز- مانور جت های جنگنده نیروی هوایی ایران مردم را که تصور کردند به آنها حمله شده است، ترساند: روز گذشته، «نمایش قدرت» هوایی دولت برخی از مردم را در تهران ترساند. مانورهای هوایی بر فراز تهران و برخی مناطق نزدیک به مرز عراق به منظور نشان دادن هشیاری نیروهای مسلح ایران در برابر تهدیدهای عراق صورت گرفت. ولی برخی از مردم لااقل در شهر کردنشین قصرشیرین در کرمانشاه در نزدیکی مرز عراق تصور کردند که

ص: 492

عراقی ها به آنها حمله کرده اند.

به همین دلیل، سرلشگر فربُد، رئیس ستاد ارتش، و مقامات دیگر مجبور شدند با انتشار اعلامیه گزارش های مربوط به حمله نظامی را شدیداً تکذیب کنند. روزنامه بامداد گزارش داد که مردم با دفتر آن تماس گرفته و پرسیده بودند که آیا حمله ای صورت گرفته و یا اینکه واقعاً شهر قصرشیرین اشغال شده است. خبرگزاری پارس امروز گزارش داد که 4 جت جنگنده اف4 و تعدادی هلیکوپتر تا ساعت 22:00 شب گذشته بر فراز کرمانشاه در حال انجام مانور نظامی بوده اند.

سرلشگر فربُد به مطبوعات گفت که «نمایش های هوایی به منظور این انجام شد تا به مردم اطمینان دهیم ارتش ایران توانایی مقابله با هرگونه حمله نظامی را دارد. عراق باید بداند که ملت و ارتش ایران متحد و آماده است تا با هرگونه فعالیت ضدانقلابی در داخل و خارجی مقابله کند.» سرلشگر فربُد درباره گزارش تجمع نیروهای نظامی در مرزهای غربی کشور گفت که شمار نیروهای مستقر در آنجا نسبت به گذشته تفاوتی نکرده است؛ با وجود این، هشدار داد «چنانچه هواپیماهای عراقی جرأت نفوذ به آسمان ایران را پیدا کنند، ضربه ای برابر، متقابل و متناسب به آنها وارد خواهیم کرد.» او گفت که هواپیماهای ایرانی به منظور انجام مأموریت های شناسایی در طول مرز به پرواز درآمده اند.

ح- اخبار متفرقه: حدود ساعت 11:45 امروز تعداد زیادی تظاهرکننده (که تعداد آنها مشخص نبود) در جلوی درب ماشین روی سفارت اقدام به تظاهرات نشسته کردند. بیشتر تظاهرکنندگان از کارکنان سابق مرکز هیأت نظامی و مستشاران نظامی آمریکا و بخش تدارکات بودند که اعتقاد داشتند باید پول بیشتری بابت خاتمه خدمتشان به آنها پرداخت شود. در ساعت 12:00 مشکل چندانی پیش نیامد جز اینکه عبور و مرور وسائط نقلیه سفارت مختل شد.