تشریح وضعیت ایران خرداد 58

سند شماره 220

محرمانه

شماره گزارش: 79 68460227

19ژوئن 1979 - 29 خرداد 1358

از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران

به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی - فوری

افسر تهیه کننده: اچ.اف.جانسون سروان نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا

مقام مسئول تأییدکننده: سرهنگ تی.ای.شافر- سرهنگ نیروی هوایی- وابسته دفاعی ایالات متحده آمریکا در تهران

منبع خبر: رسانه های خبری محلی، اعضای سفارت و کارمندان دفتر وابسته دفاعی ایالات متحده آمریکا در تهران

موضوع: گزارش شرح وضعیت ایران، ژوئن 1979

16- خلاصه: (محرمانه) این گزارش دربرگیرنده اطلاعاتی در خصوص شرایط حاکم بر ایران در ژوئن 79 می باشد. این اطلاعات مشتمل بر موارد ذیل است: تأیید مجلس خبرگان توسط نخست وزیر، ارائه مهلت موقت به کارگران خارجی، درخواست ابراهیم یزدی از کارمندان بازنشسته مبنی بر بازگشت به کار، شایعه مربوط به اجرای برنامه اصلاحات ارضی، صف آرایی عراق در مقابل ایران.

17- از شماره 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه)

الف) مهر تأیید نخست وزیر بر مجلس خبرگان: مهدی بازرگان، نخست وزیر ایران، در اقدامی با هدف ناامید ساختن گروه های مختلف اپوزیسیون در داخل کشور، شب گذشته رفراندوم پیشنهاد شده در خصوص قانون اساسی را تأیید کرد و خاطرنشان کرد که امیدوار است این ماجرا در اسرع وقت به سرانجام مطلوب برسد. وی افزود که مجلس خبرگان نیز

ص: 485

مجلس قانون گذاری، بر اساس اصول و مبانی مردم سالاری تشکیل خواهد شد البته با این تفاوت که به نسبت مجلس قانون گذاری، وقت کمتری صرف خود خواهد کرد. البته بازرگان این نکته را تأیید کرد که دولت در ابتدا قصد داشته است که یک مجلس قانون گذاری تشکیل دهد اما بنا به برخی ملاحظات، تصمیم بر آن شده است که به جای مجلس قانون گذاری، یک مجلس خبرگان تشکیل گردد.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) به نظر اینجانب، این اظهارنظر نخست وزیر باعث تعیین تکلیف موضوع شده است. گروه های اپوزیسیون در واکنش به این موضوع اعتراض کرده و تظاهرات به راه خواهند انداخت؛ البته بازرگان و خمینی با یکدیگر به توافق نهایی رسیده اند. ماحصل این ماجرا، نهایی شدن قانون اساسی کشور را به ارمغان خواهد آورد.

ب) ارائه مهلت مجدد به کارگران خارجی: روز گذشته به تمامی اتباع بیگانه مقیم ایران مجدداً یک ماه مهلت داده شد که با مراجعه به دفتر اتباع بیگانه، تکلیف شرایط آینده خود را روشن نمایند. روز گذشته سخنگوی وزارت کار و امور اجتماعی در گفتگو با یک منبع خبری اظهار داشت که قبلاً به اتباع بیگانه مقیم ایران مهلت داده شده بود که نهایتاً تا تاریخ 21 ژوئن، تکلیف وضعیت خود را مشخص نمایند؛ در حال حاضر این مهلت یک ماه افزایش یافته و 22 ژوئیه اعلام می گردد.

سخنگوی وزارت کار جزییات بیشتری از دلایل افزایش این ضرب لعجل ارائه نکرد اما دیگر منابع تصریح کرده اند که وزارت کار از نواحی مختلف تحت ف شار قرار گرفته است که در تصمیم خود تجدیدنظر نماید و از رهگذر افزایش مهلت داده شده، «از شر تمامی اتباع بیگانه رهایی پیدا کند.» یک منبع دیگر تصریح کرد که دفتر اتباع بیگانه توانایی رتق و فتق امور مربوط به این حجم گسترده از اتباع بیگانه را نداشته و بسیاری از این اتباع حتی موفق به ملاقات مقامات مربوطه نشده اند. تمامی مجوزهای اقامت کنونی یا لغو می شوند و یا نیازمند تمدید مجدد هستند. در حال حاضر، صرفاً مدیران شرکت ها می توانند در ایران بمانند اما نیروهای معمولی بایست ایران را ترک کنند.

ج) درخواست ابراهیم یزدی از کارمندان بازنشسته مبنی بر بازگشت به کار: بر اساس اطلاعات واصله از منابع موثق، دکتر ابراهیم یزدی، وزیر امور خارجه، از چندین نفر از کارمندان ارشد سابق وزارت امور خارجه، که چندی پیش اجباراًٍ بازنشسته شدند، درخواست کرده است که به خدمت بازگردند. یزدی این درخواست را به این دلیل مطرح کرده است که این افراد سوابق زیادی در مخالفت با رژیم سابق داشته اند. منبع خاطرنشان کرده است که محمد پورسرتیپ و عزالدین ناظمی از جمله افرادی هستند که مجدداً دعوت به کار شده اند. پورسرتیپ به عنوان سفیر ایران در لهستان و ناظمی به عنوان سفیر ایران در وین اعزام خواهند شد.

نظریه تهیه کننده: (محرمانه) احتمالاً یزدی نهایتاً به این استنباط برسد که دولت برای اداره

ص: 486

بهتر امور، لاجرم بایست از برخی کارمندان بازنشسته کمک بگیرد.

د) شایعاتی در خصوص اجرای برنامه اصلاحات ارضی: و اکنون فرزند اصلاحات ارضی...! منابع مستقر در شهر قم گزارش داده اند که شورای انقلاب که از موضوع ملی سازی بانک ها غرق در شور و شعف است، در حال حاضر عزم خود را جزم کرده است که یک برنامه اصلاحات ارضی واقعی را در دستور کار قرار دهد و از این رهگذر زمین ها را در بین روستاییان تقسیم نماید. منابع پیش بینی کرده اند که به زودی فتوایی در این زمینه صادر گردد. این منابع خاطرنشان کرده اند که آیت الله خمینی از این طرح حمایت کرده است اما دولت بازرگان به شدت بیم آن دارد که در فقدان یک نیروی پلیس و ژاندارمری کارآمد و تمام عیار در کشور، اجرای این برنامه ممکن است باعث بروز درگیری و خشونت بین گروه های مختلف و توسل به اسلحه گردد.

ه ) صف آرایی عراق و ایران در مقابل یکدیگر: شب گذشته رادیو ایران فاش کرد که حافظ اسد، رئیس جمهور سوریه، به زودی به ایران سفر خواهد کرد. این موضوع را احمد اسکندر احمد، وزیر اطلاع رسانی سوریه، در مصاحبه با رادیو ایران اعلام کرد. وزیر اطلاع رسانی سوریه خاطرنشان کرد که حافظ اسد شخصاً ابراز تمایل کرده است که به ایران سفر نماید و ایران نیز از این درخواست استقبال کرده است.

احمد اسکندر تصریح کرد که حافظ اسد اولین «دولتمرد عرب» بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در ایران حضور پیدا کرد. وزیر اطلاع رسانی سوریه تأکید کرد که حافظ اسد در جریان سفر خود به ایران چهره جدیدی از ایران را مشاهده کرد؛ وی دریافت که انقلاب اسلامی تغییراتی بنیادین در ایران به بار آورده است. به گفته احمد اسکندر احمد، رئیس جمهور سوریه بر این باور است که انقلاب اسلامی نه تنها برای ایران، که برای تمامی دول اسلامی از اهمیت والایی برخوردار است. این در حالی است که روزنامه بامداد امروز گزارش داده است که اخیراً حافظ اسد به منظور کاهش تنش ها و بحران های موجود بین ایران و عراق، با حسن البکر، رئیس جمهور عراق، بحث و رایزنی کرده است. دو کشور عراق و ایران نیروهای خود را در مرزهای خود مستقر کرده و آنها را به حال آماده باش درآورده اند. روزنامه بامداد در گزارش خود فاش کرد که ایران یک لشکر نظامی مجهز به 200 دستگاه تانک را در خوزستان مستقر کرده است و در طرف مقابل، «عراق نیز داعیه ابرقدرت منطقه خلیج را دارد.» روزنامه بامداد به نقل از منابع آمریکایی خاطرنشان کرد که عراق درصدد است که فشارهای خود به نیروهای کم امکانات ایران را بیشتر نماید. افزون بر این، آژانس خبری پارس نیز از شهر اهواز گزارش داده است که در مناطق جنوبی شهر آبادان و در نزدیکی مرز، شلیک های هوایی بین دو طرف رد و بدل شده است. هنوز مشخص نیست که چه کسی این شلیک ها را آغاز کرده است.

علاوه بر این رویدادها، در شهر آبادان تظاهراتی ضدامپریالیستی به رهبری روحانیون در اعتراض به دستگیری آیت الله صدر و دیگر مبلغین مذهبی، به اجرا درآمد.