تشریح وضعیت ایران خرداد 58

سند شماره 206

محرمانه

6 ژوئن 1979- 16 خرداد 1358

از: دفتر وابسته دفاعی آمریکا، تهران - 5835

به: سازمان اطلاعات دفاعی، واشنگتن دی. سی

منابع: رسانه های خبری داخلی، مقامات سفارت، پرسنل دفتر وابسته دفاعی

تهیه کننده گزارش: ای.بی.گرازینی، متخصص امور اطلاعاتی

مقام تأییدکننده گزارش: سرهنگ تی.ای.شافر، وابسته دفاعی

موضوع: گزارش وضعیت ایران

16- خلاصه (محرمانه): میگ های عراقی بمب ناپالم در روستاهای ایران فرو می ریزند. توده های مردم به شهدای 15 خرداد ادای احترام می کنند. آیت الله حسینی درباره به راه افتادن حمام خون هشدار می دهد. شرکت نظامیان در راهپیمایی ها ممنوع شد. نیروهای ارتش از بیت خمینی خارج می شود. نیروی هوایی وفاداری خود را به انقلاب اعلام می کند. پنج نفر دیگر اعدام شدند و رئیس شرکت ملی نفت ایران استعفای هیأت مدیره را نپذیرفت.

17- از 17 تا 21 حذف شده است.

22- جزییات: (محرمانه)

الف- میگ های عراقی بمب ناپالم در روستاهای ایران فرو می ریزند. استاندار آذربایجان

ص: 448

غربی، محمد عباسی، روز گذشته به منابع خبری گفت که چهار هواپیمای میگ عراقی روز دوشنبه از مرزهای ایران گذشتند و با بمب و تیربار دو روستای مرزی را مورد حمله قرار دادند. عباسی گفت در جریان حمله میگ های عراقی با بمب های ناپالم و تیربار به روستاهای مرزی تا به حال 6 نفر کشته و 40 نفر مجروح شده اند، ولی از آنجایی که اطلاعات کاملی از وضعیت روستاهایی که ممکن است مورد حمله هواپیماهای عراقی قرار گرفته باشند، مخابره نشده است، احتمال دارد تعداد تلفات بیشتر از این باشد. او افزود که در یکی از دو روستایی که مورد حمله قرار گرفتند، فقط سه خانه صحیح و سالم مانده و بقیه بر اثر بمباران سنگین هواپیماهای عراقی ویران شده اند. عباسی گفت که گزارش کاملی را در این باره به دولت مرکزی تسلیم کرده است و اگر قرار باشد اقدامی انجام شود، احتمالاً از طریق وزارت امور خارجه صورت خواهد گرفت. او گفت که احتمالاً هواپیماهای عراقی در درون مرزهای خود مشغول انجام عملیات بوده و «اشتباهاً» وارد مرزهای ایران شده اند. با وجود این، او افزود که فعلاً نمی تواند با اطمینان حرفی بزند و این عراقی ها هستند که باید درباره حمله بدون دلیل شان به روستاهای ایران توضیح بدهند. او گفت که حمله عراقی نمونه ای از نقض حاکمیت ایران بر سرزمین و حریم هوایی کشور است. این حادثه اولین تنش جدی در روابط ایران و عراق است که پس از چهار سال قطع رابطه در سال 1972 از سر گرفته شده بود. در آن زمان وزیر امور خارجه الجزایر، احمد بوتفلیقه، بین دو کشور میانجی گری کرد. این حادثه زمانی رخ می دهد که ایران سعی دارد سیاست خارجی خود را در خلیج فارس از یک ناسیونالیسم فاشیستی به یک اخوت اسلامی تغییر دهد. دسترسی به هیچ یک از مقامات ایرانی برای اظهارنظر درباره سخنان استاندار آذربایجان غربی مقدور نبود، ولی منابع دیپلماتیک گفتند که در اینگونه موارد رسم این است که ایران باید مراتب اعتراض خود را اعلام کند و از عراق توضیح بخواهد.

ب- توده های مردم به شهدای 15 خرداد ادای احترام کردند. توده های مردم به رهبری روحانیان بار دیگر با دولت اسلامی تجدید میثاق و هرگونه تلاش برای تضعیف آن را محکوم کردند. قطعنامه ای که در جمع بزرگترین تجمع تظاهرکنندگان در تهران، که بیش از 10 هزار نفر در آن شرکت داشتند، قرائت شد ایالات متحده و به ویژه سنای آمریکا را به طرح «توطئه های بی شرمانه» و «تبلیغات جهت دار» بر ضد ایران متهم ساخت. حداقل نزدیک به 300 هزار نفر از جمله کسانی که به مناسبت عزاداری برای کشته شدگان لباس عزا به تن داشتند و یا برای راهپیمایی خیابانی لباس غیر رسمی پوشیده بودند در تهران به راهپیمایی پرداختند. در شهرستان ها نیز صدها هزار نفر در تظاهرات شرکت کردند. زنان انقلابی نیز در حالی که مسلسل های سبک یوزی ساخت اسرائیل و ژ-3 های ساخت بلژیک و پرچم های کوچک ایران را که عکس خمینی بر روی رنگ سبز و سفید و قرمزش چاپ شده بود، حمل می کردند در خیابان های شهر راهپیمایی کردند. تعداد کمی از انقلابیون نیز با یونیفورم های زیبای مشکی در تظاهرات شرکت داشتند. ولی تعداد اعضای یونیفورم پوش نیروهای مسلح در این راهپیمایی

ص: 449

نسبت به راهپیمایی های قبلی کمتر بود، که احتمالاً به دلیل ممنوعیت شرکت سربازان در راهپیمایی های سیاسی بوده است.

ج- شیخ حسینی در مورد به راه افتادن حمام خون هشدار داد. رهبر برجسته کردهای ایران، شیخ عزالدین حسینی روز گذشته هشدار داد چنانچه قانون اساسی جدید حقوق کلیه اقلیت های قومی ایران را حفظ و تضمین نکند، احتمال دارد در ایران حمام خون راه بیفتد. رهبر کردها گفت که باید «همه گروه های سیاسی» کشور در تهیه و تدوین پیش نویس قانون اساسی جدید شرکت داشته باشند و پیش نویس قانون اساسی جدید باید به تصویب یک مجلس مؤسسان برسد. او همچنین گفت که باید همه اصول منشور حقوق بشر در قانون اساسی جدید گنجانده شود و حقوق تمامی اقشار ایران در آن تضمین گردد.

د- شرکت نظامیان در راهپیمایی ها ممنوع شد. دادستان کل ارتش روز گذشته شرکت پرسنل ارتش در راهپیمایی ها و تجمعات عمومی را ممنوع اعلام کرد. دفتر دادستانی ارتش روز گذشته با صدور بخشنامه ای رسماً شرکت پرسنل ارتش را در تجمعات عمومی و تظاهرات چه در داخل و چه در خارج پادگان ها ممنوع اعلام کرد. در این بخشنامه آمده بود «دفتر دادستانی ارتش بدینوسیله به اطلاع کلیه افسران، درجه داران، سربازان و کارمندان غیرنظامی ارتش، نیروی دریایی و نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران می رساند که شرکت در تظاهرات و تجمعات عمومی مغایر مقررات نظامی و ممنوع می باشد.» علاوه بر این، در اطلاعیه فوق آمده بود که کلیه درخواست ها و اعتراضات باید ابتدا از طریق مجاری مناسب مطرح شود و در صورتی که مقامات ذیربط به آن رسیدگی نکردند، آنگاه به دادستانی ارتش ارجاع گردد. دفتر دادستانی که 24 ساعته حاضر به دریافت درخواست ها و شکایات است از نظامیان خواست تا برای طرح شکایات خود با شماره های 845001 و 842004 تماس بگیرند. پیش از انتشار این اطلاعیه، دژبان مرکز طی نامه ای از دفتر دادستانی نظامی خواسته بود تا شرکت نظامیان را در تظاهرات ممنوع اعلام کند. فرماندهی دژبان مرکزی در این نامه از دادستان نظامی خواسته بود تا رسماً از کلیه پادگان ها بخواهد تا در صورت شرکت هر یک از نظامیان در تظاهرات اسامی آنها را به دژبان مرکز اطلاع دهند. فرمانده دژبان گفت «دژبانان وظیفه حفظ نظم در ارتش را بر عهده دارند و دستوراتی به منظور برخورد با هرگونه بی نظمی صادر شده است.»

نظریات تهیه کننده (محرمانه): هر چند طبق بخشنامه فوق کلیه نیروهای مسلح اسلامی از شرکت در تجمعات و تظاهرات منع شده اند، ولی با این حال اجازه دارند در رفراندوم آتی و انتخابات عمومی شرکت کنند.

ه- نیروهای ارتش از بیت خمینی خارج می شوند. تیمسار سیف[سید] امیر رحیمی، فرمانده دژبان ارتش، روز دوشنبه اعلام کرد که محافظان ارتشی از بیت امام روح الله خمینی خارج شده اند و در آینده فقط از محله ای که بیت خمینی در آن قرار دارد محافظت خواهند کرد. تیمسار رحیمی گفت که این اقدام به دلیل عدم همکاری کافی رهبران مذهبی قم با او صورت

ص: 450

گرفته است. رحیمی گفت که علیرغم توافق خمینی با ارتش، سایر رهبران مذهبی قم با او همکاری نکرده اند و تحت چنین شرایطی منطقی نیست که از ارتش توقع داشته باشیم مسئولیت حفاظت از خمینی را بر عهده بگیرد. هفته گذشته طبق توافق رهبران مذهبی با تیمسار رحیمی، وظیفه حفاظت از امام خمینی و سایر رهبران مذهبی برعهده دژبان ارتش گذاشته شد. ولی با خارج شدن نیروهای ارتش، حفاظت از بیت خمینی موقتاً به پاسداران انقلاب به فرماندهی حاجی لطفی واگذار شده است.

و- نیروی هوایی ایران وفاداری خود را به انقلاب اعلام کرد. در تحولی دیگر، نیروی هوایی ایران روز گذشته با صدور اطلاعیه ای وفاداری خود را به انقلاب اسلامی اعلام کرد و قسم خورد که «تا آخرین قطره خون از آن دفاع خواهیم کرد.» نیروی هوایی هشدار داد که عوامل قدرت های خارجی و رژیم گذشته ایران هنوز فعال هستند و کوشش دارند با استفاده از حربه های بی شرمانه انقلاب را از مسیر اصلی اش منحرف سازند. در اطلاعیه نیروی هوایی آمده بود که این نیروهای نامطلوب به این امید واهی دل بسته اند که می توانند با پخش شایعات گوناگون در میان مردم رعب و نارضایتی ایجاد کنند. در اطلاعیه فوق آمده بود «تعجبی ندارد که این گرگ صفتان در لباس بره خود را انقلابیون دلسوز نشان دهند و ملت را به خاک و خون بکشند» ولی این دشمنان باید بدانند که تمامی راه های گریز بر روی آنها بسته شده است و ملت هوشیار به آنها اجازه نخواهند داد تا انقلاب را منحرف سازند.

ز- پنج نفر دیگر در تهران و رفسنجان اعدام شدند. سه مأمور سابق ساواک روز گذشته در تهران تیرباران شدند. این سه نفر عبارت بودند از محمد کریم باصری نیا، رئیس سابق ساواک در قم، پرویز حاجی فر[حاجی فرجی] و ولی الله غیائی که هر دو از مأموران ساواک بودند. اتهام آنها محاربه با خدا، مفسد فی الارض، و شکنجه و قتل آزادی خواهان بود. دو تن از «عوامل رژیم سابق» نیز در رفسنجان تیر باران شدند. این دو نفر سرگرد عبدالحسین سروش، رئیس پلیس رفسنجان در دوران انقلاب و ستوان حافظ سرنوشت، رئیس اداره اطلاعات پلیس شهر بودند.

ح- رئیس شرکت ملی نفت ایران استعفای هیأت مدیره را نپذیرفت. طبق گزارش ها، رئیس شرکت ملی نفت ایران، حسن نزیه، گفته است که استعفای هیأت مدیره شرکت را که به او تسلیم شده بود، نپذیرفته است. روز شنبه گزارش شده بود که تمام اعضای هیأت مدیره شرکت ملی نفت ایران در اعتراض به حملات آیت الله دکتر محمد بهشتی به حسن نزیه از پست خود استعفا داده اند. تصور می شود که آیت الله بهشتی از اعضای شورای انقلاب اسلامی باشد. نزیه شب گذشته گفت که «آنها از اینکه حرف حق اینقدر موجب تشویش شده است، منزجر شده اند.» کارمندان صنعت نفت تصمیم گرفته بودند در حمایت از سخنان نزیه در مورد اسلام و مسایل ملی در مقابل دفتر اصلی شرکت ملی نفت ایران تجمع کنند. نزیه شب گذشته در جمع کارمندان شرکت نفت حاضر شد و از آنها خواست که هیچ اقدامی نکنند. اعضای هیأت مدیره از سوی شخص نزیه منصوب شده بودند و استعفای آنها بیشتر جنبه نمادین

ص: 451

داشت. هیأت مدیره شرکت نفت اعلام کرده بود که شرایط موجود برای ادای وظیفه مناسب نیست. هیأت مدیره از آیت الله خمینی خواسته است تا شخصاً با انتصاب آنها در این پست موافقت کند. در عین حال، روزنامه کیهان به نقل از حسن نزیه گزارش داده است که تولید نفت برای مصرف داخلی و صادرات به خارج کشور کافی است. تولید نفت ایران در سطح 4 میلیون بشکه در روز قرار دارد که 700 هزار بشکه آن به مصرف داخل می رسد.