بررسی وضعیت سیاسی و اجتماعی ایران انقلابی

جو حاضر در ایران

ص: 338

سند شماره (35)

شرکت کننده : جیمز بیل از دانشگاه تگزاس

زمان : 5 اکتبر 1979 - 13 مهر 1358

مکان : هتل میفلاور، واشنگتن، دی. سی

توزیع : سفارت آمریکا، تهران

موضوع : جو حاضر در ایران

(سخنرانی در سی و سومین کنفرانس سالانه انستیتو خاورمیانه)

تقریبا نیمی از سخنرانی بیل مربوط به زمینه انقلاب بود. (تحلیل بیل را می توان در نشریه زمستان 79-1978 روابط خارجی دنبال نمود). بعدا در ضمن اشاره به وضع کنونی ایران اظهار نمود که او به دلایل زیر ادامه آشوب را در ایران انتظار دارد:

- کمبود رهبری

- فقدان نهادهای سیاسی قابل دسترسی

- ماهیت بسیار شکننده خود انقلاب.

به نظر بیل اغتشاش خیلی شدیدتر خواهد شد اگرزو دیگر روحانیون صحنه را ترک کنند. زیرا آنها تنها کسانی هستند که می توانند یکپارچگی جامعه را حفظ کنند. با این وصف، آیت اللّه قادر به استوار نمودن ساخت سیاسی جدیدی نخواهد بود. از نظر تاریخی روحانیون شیعی همواره از حکومت جدا بوده و به عنوان یک نیروی منفی عمل می کرده اند. آنها از نظر فکری و احساسی (عاطفی - مترجم) نیز آمادگی برای دوباره سازی ایران را ندارند. به نظر بیل گروه هایی که می توانند در برابر هیئت حاکمه به مبارزه برخیزند عبارتند از :

- قبایل نژادی؛

- گروه های «ضد انقلاب »که به نظر بیل عبارتند از بقایای ارتشی و عوامل امنیتی ( که تا به حال حدود 600 نفر از افراد پاسداران انقلاب، کمیته و رهبران مذهبی را به قتل رسانده اند)؛

- چپی های افراطی، به خصوص فدائیان خلق؛

- غیر روحانیون و روشنفکران امروزی (که البته ایران را بدون حمایت آنها نمی توان اداره نمود)؛ در آینده، به عقیده بیل روحانیون محافظه کار بنیادگرا، در دراز مدت قادر به حفظ قدرت نخواهند بود.

ممکن است که یک اتحاد مثلث گونه میان ارتش، روحانیون مذهبی پیشرو و تکنوکرات های غیر مذهبی به منظور تخفیف اغتشاش به وجود آید (که البته تا زمانی که بنیادگرایان بر سر قدرت باشند به حیات ادامه خواهند داد). با گستردن این سناریو بیل پیشنهاد می کند:

- ایران بایستی که یک وسیله اعمال زور مرکزی داشته باشد و فقط ارتش است که می تواند ایفا کننده چنین نقشی باشد. اگر چه بخش هایی از آن از بین رفته، ولی خود را دوباره خواهد ساخت.

رهبران مذهبی پیشرو نیز در طرفین وجود دارند از قبیل اشخاصی چون زنجانی، شریعتمداری، شیرازی، بهشتی و لاهوتی.

موضع آمریکا : برای بهبود روابط ایران و آمریکا بیل پیشنهاد می کند که ما:

- به «خطاهای » خود در گذشته اقرار کنیم؛

- نمایندگانی از «نوع جدید» را به ایران گسیل داریم؛

ص: 339

- به ایران پیشنهاد ارسال کمک های اداری، فنی، کشاورزی بدهیم.

(باید مطمئن شد که این کمک ها به «مردم» خواهد رسید و نه فقط دولت)؛

- از تماس با تبعیدشدگان اجتناب ورزیم.